terminów gramatycznych online
nazwisko rodowe
Język: polski
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Etymologia: Mał/1879
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Głoski, znamiona, i wymawianie: Bor/1830
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- O rzeczowniku i przymiotniku: Bor/1830
- O sposobie pisania nazwisk cudzoziemskich (J. Mroziński): Rozp/1830
- O unikaniu przymiotników, obok stawić wiele nie można: Oż/1883
- Pisownia: Kr/1897, Król/1907
- Spis rzeczy i wyrazów: Rozp/1830
Cytaty
W stosunkach handlowych, które zawiązywały się między odległemi krainami, nazwiska rodowe stawały się konieczną potrzebą.
Potrzeba nazwisk rodowych, 475, ich powstanie, 477,478.
Skrócenia zwyczajne w pismie. [...] n. rod. nazwisko rodowe r. m. rodzaj męzki r. ż. rodzaj żeński r. n. rodzaj nijaki spk. spadek l. poje. liczba pojedyńcza l. mn. liczba mnoga sł. dk. słowo dokonane sł. ndk. słowo niedokonane.
Kociełł (nazwisko rodowe), Koziełł (nazw. rod.), Radziwiłł (n. rod.) [...] Komar (n. rod.), Plater (n. rod.).
Kociełł (nazwisko rodowe), Koziełł (nazw. rod.), Radziwiłł (n. rod.) [...] Komar (n. rod.), Plater (n. rod.).
Nazwiska rodowe.
Za to tylko podług rzeczownej deklinacyi odmieniają się następujące: żeńskie imiona własne, jak Bogumiła, Apolonia itd.; nazwy tytularne i nazwiska rodowe na wna, anka, jak królewna, Radziwiłłówna, Batorówna.
Przy zakończeniu a pozostają nieodmiennie i bez wyjątku:
wszystkie ludzkie i w ogóle osobowe imiona; więc nazwiska rodowe, np. Giełgut, Giełguta — imiona chrzestne, np. Jan Jana, Jakób Jakóba — nazwy zawodu i stanu, np. króla, księdza, żołnierza.
Wszystkie nasze rodowe nazwiska na owicz, ewicz, np. Janowicz, Spasowicz, Rakowicz, Rakiewicz, Chodkiewicz, Dołęgiewicz, Kowalewicz, Andrzejewicz, niemniéj męskie patronymica tego składu jak prezesowicz, królewicz, cześnikiewicz, a w konsekwencyi i nazwy wsi na ow-ice, np. Orłowice, Zebrzydowice, Krzeszowice a dawniéj Krzeszewice itp. wyraźnie są utworzone nie z tematu, lecz z nomin. plur. zakończonego na owie, ewie.
Od miast miasteczek, majątków, wiele utworzyło się nazwisk rodowych na ski.
Wyliczać wprost trzeba w pierwszym przypadku jak zwykle nazywają się one; a nie przymiotnikować wszystkie śmiesznie i tworzyć dziwną litanię z tego nazwisk rodowych.
Rzeczowniki odmieniające się w liczbie pojedynczéj jak przymiotniki, mają w liczbie mnogiej tylko formę osobową [...] — podobnież nazwiska rodowe na -ski, -cki.
W imionach własnych, zwłaszcza mniej spolszczonych, jak oto: w nazwach gieograficznych i nazwiskach rodowych, zachowujemy podwójne spółgłoski bez względu na wymawianie: jak np. Apollo, Attyka, Chantilly, Halla, Hellada, Jassy, Mekka, Odessa, Otto, Pallas, Saragossa, Sully, Rousseau, Oppert, de Rialle, Corregio, Hellwald, itp.
W wyrazach cudzoziemskich [...] W nazwach gieograficznych i nazwiskach rodowych, zachowujemy podwójne spółgłoski bez względu na wymawianie, jak np.: Apollo, Attyka, Chantilly, Halla, Hellada, Jassy, Mekka, Odessa, Otto, Pallas, Saragossa itd.
Deklinację zaimkową mają również imiona chrzestne, męskie zakończone na -i, -y, jak: Antoni, Ignacy, Konstanty,.. i nazwiska rodowe cudzoziemskie, zakończone na -e, -i, -y, np. Linde, Bandtkie, Andriolli, Badeni, Batory (Lind-ego, Lind-emu, Lind-ym...).
§ 42. Podług trzeciej odmiany odmieniają się rzeczowniki rodzaju żeńskiego, zakończone w przyp. I-szym liczby poj. na a albo i. Należą tu również (ale tylko w liczbie poj.) męskie rzeczowniki, zakończone na a, np. kaznodzieja, poeta, sługa, wojewoda, a wreszcie męskie nazwiska rodowe na o, jak Fredro, Chodźko, Tarło.