terminów gramatycznych online
modus potentialis
Język: łaciński
- De verbo: Stat/1568, Vol/1612
- Etymologia: Woy/1690
- O Słowie: Malin/1869
- O etymologii: Mal/1700
- Pierwiastki i przedniki: SkorM/1828
- Słownik: Kn/1644 (I wyd. 1626), Mon/1780
- Słowo (Verbum): SkorM/1828
- Verborum Coniugatio: Cell/1725
- Verbum: Don/1795
Cytaty
MODI. Indicativus, Miłuię. Imperativus, Miłuy. Optativus, Bodaybych miłował. Subiunctivus, Gdybych miłował vel Jeslibym. Infinitivus, Miłowáć. Potentialis, Rzekłby/Robiłby/ Uczyłby.
Modi quot sunt? Sex: indicativus, imperativus, optativus, potentialis, subiunctivus et infinitivus.
Modi verborum apud Grammaticos, sunt Coniugationum formae, quae varias hominum voluntates & affectus exprimunt. Inclinationes quoque vocat Priscian. Diomed. τὰς ἐγκλίσεις [tàs egklíseis]. Sunt autem praecipui modi quinque Prisci. Diomed. Carisio. Indicativus, Imperativus, Optativus, Subiunctivus, Infinitivus. [...] Potentialis denique Linacro Verrepaeo modus est qui potentiam, debitum vel voluntatem significat, & per Possum, Debeo, Volo, explicatur.
Reliqui modi Latinorum, ut Optativus, Coniunctivus, Potentialis, Permissivus, quomodo a Polonis efferantur, in Syntaxi Verborum dicetur.
Cztéry [...] są w słowie sposoby [...]. Nic záś po tym, że niektórzy Grámmátycy [...] áż ich siédm naznáczyli [...]. Názywa sie jeszcze u łácinników Potentialis, jákoby Mogący sposób, w którym, że nimász inszych terminácji, mimo té, co są w przyłączájącym, okróm tego iż mu sie przydáje słowo mogę z pártykułą żebym, i w sęnsie pytájącym tak: mógłżebym? mógłżebyś? etc.
Pod Coniunctivusem, jest też utájony, Optativus Modus, Potentialis, i Concessivus, ktore nic innego nie są, jedno tenże sam Coniunctivus, ktory dopiero zowie się Optativus, gdy przed niem kłádziemy Utinam, álbo inne jákowe temu podobne zadości słowko. Dopiero się też zowie Potentialis i Concessivus, kiedy się wykłada przez te słowká: Possum mogę Volo, chcę, debeo powinienem.
Modi verborum, sive conjugationum formae. Sposoby, czyli Tryby. Gramatyka Polska liczy ich tylko cztery, to jest 1. Modum indicativum, Sposob wskazujący, czyli oznajmujący. 2. modum imperativum, sposob rozkazujący. 3. modum optativum, sposob żądający. 4. modum infinitivum, sposob nieograniczony, czyli bezokoliczny. Łacińska ich więcej rachuje, jako to: modum Conjunctivum, Subjunctivum, Gerundivum, Potentialem etc.
Modi sunt septem. Sposobow jest siedm, [I]ndicativus, Ukazujący, Imperativus, Roska[z]ujący, Subjunctivus, Złączający, Optativus, Żądający, Potentialis, Mogący, Permissi[v]us, Dopuszczający, et Infinitivus, i Nieograniczony.
Praw: 358 वच् wacz', (vox, voco) wołać, obwieszczać, odwieczać, mówić, ze swemi przemianami, np. [...] Potent: वच्यां waczyam; [...].
Praw: 470. Tryb życzący (Precativus), formuje się jak Potentialis.
295 Prawidło. Pięć jest Trybów (modus), to jest : Wskazujący (Indicativus), Przemagający (Potentialis), Rozkazujący (Imperativ:), Proszący (Precativ:). i Warunkowy (Conditionalis).
[...] Prof. Bopp w swojéj Porównáwczéj Gramatyce języków jafeckiéj rodziny zestáwiá końcówkę ji, j słowiańskiego trybu rozkazującego ze znamieniem sanskryckiego trybu mogącego (potentialis) i greckiego trybu życzącego (optativus) i łączącego (conjunctivus), którym jest samogłoska i, która według wszelkiego prawdopodobieństwa jest ostatnią cząstką sanskryckiej końcówki hi, a zatym zostaje z nią w etymologicznym związku [...].
Tryb łączący (modus conjunctivus) jak w sanskrycie tak i w polskim języku nie jistnieje wcale i nie ma téż w polskim języku spójników, któreby po sobie wymágały formy trybu łączącego, jak to bywá w łacinie i greczyznie. — Sanskryt zastępuje tryb łączący pospolicie formami trybu mogącego (potentialis), polszczyzna zaś formami trybu już oznajmującego już życzącego.