terminów gramatycznych online
apozycja
Geneza: łac. appositio 'łączenie przydawanie'
Apozycja (dopowiedzenie). 1. W węższym znaczeniu - rzeczownik lub grupa imienna określające inny rzeczownik na zasadzie składni zgody, tzn. powtarzające te same kategorie gramatycznej (przypadek i liczbę), które są właściwe określanemu rzeczownikowi. Nosi tez nazwę przydawki rzeczownej.
Cytaty
Podmiot określa się, dodając mu:
1) Przymiotnik, imiesłów, liczebnik i zaimek przymiotny [...].
2) Rzeczownik jako przydatnią czyli apozycyą, n. p. Mikołaj Kopernik, sławny astronom, urodził się w Toruniu. Przydatnią więc stanowi rzeczownik dodany do innego rzeczownika dla bliższego określenia czyli wyjaśnienia onego, a stojący w tymże spadku, co rzeczownik określony.
C. Do zdań skróconych policzyć także należy przydatnią czyli apozycyą. Przydatnią stanowi rzeczownik, który wyraża przymiot czyli atrybut drugiego rzeczownika i służy do jego bliższego określenia i wyjaśnienia.
Wszelki rzeczownik, przydany swemu głównemu rzeczownikowi jako bliższe określenie położony w tymże samym, co i on przypadku, nazywa się: Dopowiedzeniem albo z łacińska Apozycyą.
I dziś przymiotnik może mieć znaczenie rzeczownika np. dobro, ubogi (= żebrak), i odwrotnie, rzeczownik jako apozycja (dopowiedzenie) ma funkcję przymiotnika.
Apozycja, p. zdanie I.
Składni poświęcona była książeczka S. Gruszczyńskiego.
Terminologia. Propositio simplex — zdanie pierwotne, gołe [...], appositio — przydatnia, apozycyja; propositio componens — zdanie spółrzędne, spółrzędnik, principalis — główne, nadrzędne, głównik, subordinata — poboczne, podrzędne, pobocznik, subiectiva — podmiotowe, obiectiva — przedmiotowe, attributiva — przydatkowe.