przedmiot dopełnienie, obiectum

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Such/1849
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Jes/1886
• Kr/1897
• Kon/1920
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Szob/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927
• Kor/1961

Wszelki wyraz, który bądź do Rzeczy, bądź do Przymiotu myśli tak ściśle należy, iż bez niego czegoś braknie, lub przezeń dopełnia się wyobrażenie w jednym wyrazie całkowicie nie zamknięte, opuszczonym być nie może, inaczej nie byłoby myśli. W zdaniach przeto wyrazy takie za jedno brać należy z témi od których zależą. Takim jest wyraz przy Słowie czynném położony, Rzecz tę wyrażający, która działaniu jego podlega; zowiemy go Przedmiotem.

[…] Osoba albo rzecz czyniąca lub mówiąca zowie się u Grammatyków podmiotem […] czyli subiektem i stoi zawsze w przypadku piérwszym na pytanie kto? co? Osoba zaś lub rzecz względem któréj ona co czyni lub mówi, nazywa się przedmiotem, np. ja piszę list [...].

[...] Przedmiot, który jako środek czyli narzędzie w działaniu uważamy. Ten stoi w przypadku 6tym np. Dawid zabił Goliata kamieniem.

Czynne Czasowniki są albo przechodnie albo nieprzechodnie. Przechodnie odnoszą działanie podmiotu do jakiegoś przedmiotu, będącego w Bierniku na pytanie kogo? co? lub w Posiadaczu na pytanie kogo? czego? a taki przedmiot sam zwie się w gramatyce przedmiotem prostym lub zgoła przedmiotem (obiektem); np. Sokrates wypił truciznę (B.) [...] Potrzebuję rady (P.).

Czynne Czasowniki są albo przechodnie albo nieprzechodnie. Przechodnie odnoszą działanie podmiotu do jakiegoś przedmiotu, będącego w Bierniku na pytanie kogo? co? lub w Posiadaczu na pytanie kogo? czego? a taki przedmiot sam zwie się w gramatyce przedmiotem prostym lub zgoła przedmiotem (obiektem); np. Sokrates wypił truciznę (B.) [...] Potrzebuję rady (P.).

Jeżeli orzecznikiem jest czasownik lub przymiotnik dodaje mu się według potrzeby rzeczownik w jednym ze spadków zależnych [...] t. j. w dopełniaczu, celowniku, bierniku, narzędniku i miejscowniku, a rzeczownik taki stojący w spadku zależnym nazywa się przedmiotem czyli objektem.

Do drugiéj klasy liczymy takie uzupełnienia przydane słowom albo niekiedy przymiotnikom, które wyrażają przedmiot czynności lub własności, o której mowa. Są to imiona (rzeczowniki, zaimki, liczebniki itd.) położone w przypadku II, III, IV, wreszcie niekiedy i VItym. Przypadki te są zawsze rządzone przez słowo albo przymiotnik, do którego należą. Ten rodzaj uzupełniających dodatków nazywa się w ogóle Przedmiotem (objectum). np. Mąż prawy nienawidzi zdrady. — Był to człowiek chciwy bogactw i zaszczytów.

Rzeczownik, przymiotnik, zaimek lub liczebnik położony w drugim, trzecim, czwartym, a niekiedy nawet w szóstym przypadku, na który czynność lub właściwość, o której mowa, przechodzi, nazywamy przedmiotem, np. Ojciec kocha syna. Uczeń pilny nienawidzi lenistwa. Człowiek chciwy bogactw i zaszczytów. Gardzimy człowiekiem, który się brzydzi pracą. Powiedz to bratu swemu. Mów zawsze prawdę, a brzydź się kłamstwem. Kochaj cnotę, a nienawidź występku.

Uzupełnienia przydane słowom albo niekiedy przymiotnikom, które wyrażają przedmiot czynności lub własności, o której mowa. Są to imiona (rzeczowniki, zaimki, liczebniki itd.) położone w przypadku II, III, IV, wreszcie niekiedy i VItym. Przypadki te są zawsze rządzone przez słowo albo przymiotnik, do którego należą. Ten rodzaj uzupełniających dodatków nazywa się w ogóle PRZEDMIOTEM (objectum). np. Mąż prawy nienawidzi zdrady. — Był to człowiek chciwy bogactw i zaszczytów.

Wszelkie uzupełnienia, przydane czasownikom lub przymiotnikom, wymagającym po sobie zawsze przedmiotu jakiegoś w przypadku II, III, IV lub VI-tym, nazywamy w ogóle Przedmiotem — albo z łaciń­ska: Objektem— .

Słowa przechodne wyrażają działanie przechodzące na pewien przedmiot, który też w zdaniu nazywa się przedmiotem prostym albo krótko przedmiotem; np. ojciec uczy, syna, brat czyta książkę, robotnik otrzymuje zapłatę, chory słucha lekarza, i t. p. Przedmiot taki wyraża się w formie biernika (na pytanie kogo, co?), albo też w formie dopełniacza (na pytanie kogo, czego?).

Rzeczownik, wyrażający imię osoby lub rzeczy, na którą przechodzi czynność czasownika, nazywa się w zdaniu przedmiotem.

Określenia. Rodzaje określeń: a) właściwość: przydawka (dopowiedzenie, dopełniacz, przydawka), b) stosunek: okolicznik (miejsca, czasu, sposobu); c) przedmiot: przedmiot (nie tylko w bierniku), bliższy i dalszy.

Przedmiotem lub obiektem nazywamy takie określenie, które wskazuje na przedmiot. Naprz. Oczy, pełne smutku i wzgardy, odwrócił od świata.

W zdaniu może się znajdować czasownik przechodni (verbo transitivo), oznaczający czynność przechodnią, która z osoby działającej przechodzi na jakąś inną osobę lub rzecz. W zdaniu, ta osoba lub rzecz odbierająca działanie nazywa się przedmiotem (objecto, complemento).

I. Części zdania: [...] C. ★Określenia: a) ★przydawka, określająca właściwość [...]; b) ★okolicznik, określający stosunek [...]; c) ★przedmiot (dopełnienie, obiectum) określa wyrazy wskazując na osobę lub rzecz.