terminów gramatycznych online
przedmiot (podmiot)
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- O składni: Ryk/1850
- Składnia: Kurh/1852, Desz/1846
- Słowo (Verbum): SkorM/1828
Cytaty
[...] forma pierwsza ma znaczenie zewnątrz, druga zaś na ulegający Słowu przedmiot (subject) skutkujące, lub też wskazuje : iż działanie na obcy przedmiot skutkujące, z korzyścią dla działacza wypada.
Przedmiot główny myśli rzeczownikiem, zaimkiem lub inną mowy częścią wyrażony jest królem, jest okresu rządzcą (albo raczéj jeszcze sercem) z którym inne wyrazy, inne części mowy zgadzać się muszą; aby najpiérwszy cel jasności osiągnąć.
Przedmiot może być wyrażony albo przez rzeczownik, albo przez zaimek, albo przez tryb bezokoliczny, albo naostatek przez podrzędne zdanie. Przedmiot wyrażony przez rzeczownik, przymiotnik lub zaimek jest zawsze w przypadku pierwszym.
Zdanie przeto zawiera w sobie przedmiot (подлежащее) czyli rzecz, o któréj się mówi; własność (качество) czyli przymiot, upatrywany w tym przedmiocie; i łącznik (связка) przyznający tę własność przedmiotowi. Np. Bóg jest wszechmocny. Tu Bóg jest przedmiotem mowy, wszechmocny jego własnością, a jest łącznikiem.
Przedmiot zdania wyraża się rzeczownikiem [...] zamiast rzeczowników używają się zaimki, przymiotniki, słowa, przysłówki, a nawet wyrażenia kilka wyrazów obejmujące.
Przeciwnie Grecz przez zdanie złożone rozumie zdanie główne rozwinięte czyli uzupełnione przez dodanie zdań określających i dopełniających, albo téż połączenie kilku oddzielnych zdań głównych (obacz § 151 i dalsze). Lecz w pierwszym razie będzie to okres pojedyńczy, a w drugim złożony. Tu dodać jeszcze należy, że grammatycy dający takąż jak Grecz definicyję zdania złożonego, zmuszeni są odróżniać przedmiot i opowiednik złożony od pojedyńczego, przez co wprowadzają do grammatyki nową zbyteczną definicyję.
Zdanie przydane wtedy się zmienia na imiesłów, gdy przymiotnik „który" wyraża przedmiot zdania (przyp. 1). albo też przedmiot bierny, czyli doznający działania (przyp. 4ty, niekiedy 2gi). Np. Człowieka mającego (zam. który ma) czyste sumienie, nic przerazić nie zdoła. Wiadomość odebrana (zam. którą odebrano) była powodem radości.
Imiesłowów przeszłego czynnego i biernego używa się tu bez różnicy; powszechną formę nom. sg. neut. może zastępować tylko nom. sg. masc., o ile w tej liczbie i rodzaju jest przedmiot.