Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska szczelinowa

Język: polski
EJO 1999, 554 Definicja współczesna

Spółgłoski szczelinowe (trące, frykatywne; spiranty). Spółgłoski artykułowane przy znacznym zbliżeniu narządów mowy, tworzących w obrębie jamy ustnej lub gardłowej niewielką [...] szczelinę.

Cytaty

Spółgłoska. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Spółgłoski czyste i nosowe. Spółgłoski twarde i miękkie. Spółgłoski: wargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe (zębowe i dziąsłowe), średniojęzykowe i tylnojęzykowe. Spółgłoski chwilowe (zwarte i zwarto-szczelinowe) i trwałe (szczelinowe i półotwarte).

Ze względu na działanie narządów mowy, tak zwane zwarcie, spółgłoski p, t, b, d, g, m, n, nazywamy chwilowemi (zwarte i zwarto szczelinowe), spółgłoski zaś: f, s, sz, ch, w, z, ż, ź, trwałemi (szczelinowe i półotwarte).

Spółgłoski (consonantes) rozróżniamy: [...] C. Ze względu na stopień otwarcia narządów mowy: a) ★chwilowe: ★zwarte (wybuchowe, eksplozywne), ★zwartoszczelinowe (afrykaty), b) ★trwałe: ★szczelinowe (spiranty, powiewne), ★półotwarte (sonorne) l, ł, r, 1) czyste: płynne (liquidae) l, ł, r, boczne (laterales): l, ł, 2) nosowe: m, n.

Szczelinowe, p. spółgłoski.

Niezupełne zamknięcie z powodu zbliżenia się narządów wymowy w jakimś miejscu jamy ustnej powstaje np. przy spółgłoskach w, z, ch. [...] Trwają one długo, wydech ocierając się o ściany szpary, czyli szczeliny przepływa dość swobodnie. Takie spółgłoski noszą nazwę szczelinowych, są nimi: w, ẃ, f, f', z, s, ż (rz), sz, ź, ś, ch (h), ch' (h').