terminów gramatycznych online
spółgłoska sycząca
Spółgłoski syczące. Przedniojęzykowo-zębowe s. szczelinowe [s z] i zwarto-szczelinowe [c ʒ].
Cytaty
Nadto głoski dzielą się na głosowe, tj. pewne brzmienie wydające, np. b, w, i na syczące, np. s, ż, cz, itd.; przydechowe ch, h.
O głoskach gardłowych. 1. Głoski syczące gardłowe sz, ż, cz, dż nie mają żadnego syczącego miękkiego brzmienia. Dodawszy do nich dwie syczące odbite c, dzc, mamy sześć spółgłosek syczących, które się miękczyć nie mogą. 2. Głoski gardłowe g, k, lubo zawsze tylko na samogłoskę cieńszą i spływają, i przed samogłoską e bezpośrednio stanąć nie mogą, lecz się po nich kładzie cieńsza samogłoska i; jednakże są twardemi równie jak przydechowe ch, i h, lubo te już na grubszą y, już na cieńszą samogłoskę i spływają [...].
Zdaniem mojém, jest twardy zbieg dwóch spółgłosek mocno syczących ss, niezwyczajny językowi naszemu i innym słowiańskim.
SPÓŁGŁOSKI syczące, 409.
Niemiłe brzmienie w mowie polskiéj tworzy się, gdy staną obok siebie wyrazy [...] Złożone z wielu spółgłosek, mianowicie syczących, i nieporozdzielanych samogłoskami.
Mianowicie pisze się y po tak nazwanych spółgłoskach syczących (шипящiя) cz (ч), ż (ж), sz (ш), sz-cz (щ), po których w rossyjskim języku pisze się i cienkie (и, i) np. czytać, читать; żyć, жить; szyć, шить, szczypce щипцы.
[…] Syczne s, z, miękną zawsze na przyciskowe przed sycznemi przyciskowemi cz dż, a na cienkie przed cienkiemi ć, dź […].
Między niememi a płynnemi zajmują miejsce, pod tym względem pośrednie, spółgłoski syczące (sibilantes).
§. 39. Osobne nazwiska, jako to wargowe, gardłowe, nosowe itp. nadają się spółgłoskom według narzędzi, za pomocą których się głównie wymawiają. [...] S i z dla właściwego im brzmienia, przezwano syczącemi.
[…] Tak samo spółgłoski płynne ł n, tylko jak już powiedziáno, brzmieniá powiéwne spółgłosek syczących s, z przeniká powietrze s płuc płynące i jest tu spráwcą syczeniá, gdy tym czasem powietrze brzmieniom płynnym ł, n tylko towarzyszy […].
[...] Po tych przemianiach ostatniéj spółgłoski piérwotnika w syczące zębowe z, s, odrzucá się násuwne s s pogłosu sk, wszędzie zaś gdziejindziéj pozostaje cały pogłos sk, przed którym płynne ł, n miękczą się w l, ɳ, wszelkie zaś jinne spółgłoski nie przemieniające się w skutek zmiękczeniá w spółgłoskę syczącą pozostáwiá się bez zmiękczeniá, a w szczególności spółgłoski wargowe b, p , v, m.
Spółgłoski pośrednie dzielą się na syczące i nosowe. Syczące spółgłoski to takie, które mają syczące brzmienie, jak s i z.
§. 71. Spółgłoski SYCZĄCE c i dz, położone przed miękkimi samogłoskami, przechodzą po największéj części w cz, ż. Mianowicie dzieje się tak zawsze w tych razach gdzie c i dz albo są substytutami gardłowych albo też brzmieniami samorodnymi; przeciwnie nie ma ta zasada prawie nigdy zastósowania w syllabach, w których c i dz są wyręczycielkami zębowych (t, d).
Własność i odcienia spółgłosek polskich drobne.
s sz ś syczące
Konieczną jest rzeczą spółgłoski nasze ulegające przyciskowi cieńszemu lub grubszemu jako te: c, z, s, znamieniem u góry a nie obok stawić wielką z jak dotąd pisano mylnie, kiedy obok syczącej s postawiona, ona niema własności syczenia a tylko jako znak stwardzenia przydano; a zatem jako znak ma miejsce u góry.
Po podniebiennych: cz, sz, ż, dż, toż po rz, jako i po [spółgłoskach] syczących c, dz, brzmi nasze miękkie i jakby y, i dlatego je też zawsze w tych razach zastępujemy w piśmie przez y.
Поднебныя мягкія: dż, dz, ż, c, cz, sz, называются еще шипящими, syczącemi.
Spółgłoski (consonantes) rozróżniamy: [...] D. W związku z jakością wrażenia słuchowego nazywają się spółgłoski szczelinowe i zwartoszczelinowe: 1) syczącemi: s, z, c, ʒ, 2) szumiącemi: š, ž, č, ǯ, i 3) ciszącemi: ś, ź, ć, ʒ'.
Syczące, p. spółgłoski.