Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

verbum transitivum
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: transit., transitiva, transitiva verba, transitivum, verba transitiva
Język: łaciński
Dział: Fleksja, Składnia (współcześnie)

Cytaty

DonCul/1560, s. [46] Definicja

Quid est verbum transitivum? Quod in aliquem casum fertur, diversum ab eo, qui ipsum praecessit, ut amo Deum.

[Co to jest czasownik przechodni? To taki, który łączy się z jakimś przypadkiem (dosł. "jest niesiony w jakimś przypadku"), różnym od tego, który go poprzedza, jak "amo Deum" ("kocham Boga").]
Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 789 Definicja

Transitiva Syntaxis, aut Verba, apud Grammaticos Priscian. μεταβατικά [metabatiká]. quae post se casum habent cuiuscunque sint generis. Regiminis syntaxis vel verba etiam dicuntur: ijs opposita sunt Intransitiva & Absoluta dicta, vel Concordantiae. ἀμετάβατα [ametábata].

Mich/1696–1700 ok., s. 48 (48-49)

Alle Verba transitiva, wenn das Wörtlein nie vorher gehet / nehmen zu sich einen Genitivum.

[Wszystkie czasowniki przechodnie łączą się z dopełniaczem, jeśli poprzedza je słówko "nie".]
Cell/1725, s. 36 Definicja

Verbum jest, przed ktorym Kłáść możemy; Ja, ty, on (álbo ono) My, wy, oni (one.). A jest przednie czworákie: [...] Prawdziwe Activum, zowiemy też Transitivum, á zaś Neutrum zowiemy Intransitivum.

Cas/1797, s. 228

Bey den Polen ist das Verbum Activum und Transitivum nicht unterschieden, weil der Pole kein Passivum hat.

[U Polaków nie odróżnia się verbum activum od transitivum, ponieważ Polacy nie mają passivu.]
L/1807–1814, t. II, s. 1128

KRESKOWAĆ, -ał, -uje, [...]. – 2) Transit. kreską pisarską literę oznaczać [...]. My kreskujemy samogłoski á, é, ó gdy są ściśnione. Kpcz. Gr. p. 245.

Szt/1854, s. 278 Definicja

Linde [...] nazywa także pewien gatunek słów: transitiva, co właśnie to samo znaczy, co czynne.

Łaz/1861, s. 142 Definicja

Ze względu na znaczenie dzielą się czasowniki na: 1. Przedmiotowe, które wyrażają działanie podmiotu przechodzące na przedmiot w 4ym lub 2im p. będący, dlatego nazywamy je także przechodniemi (transitiva), np.. Bóg nagradza cnoty, a karze występki [...].

Mał/1863, s. 131

Słowa przechodnie (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:

a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną Stronę czynną (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.

Malin/1869, s. 490 Definicja

[…] Jeżeli czynność jistoty przechodzi wprost na jaki przedmiot oznaczony w polskim języku biernikiem lub dopełniáczem, wtedy słowo wyrażające takową czynność nazywámy słowem przechodnym (transitivum) […].

Mał/1879, t. I, s. 258

SŁOWA PRZECHODNIE (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:

a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną STRONĘ CZYNNĄ (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.

Kras/1897, s. 100 Definicja

Słowem przechodnim (verbum transitivum), nazywa się takie słowo, które może być użyte zarówno po stronie biernej (passivum), jak po stronie czynnej (activum). Np. Nauczyciel chwali ucznia. — Uczeń jest chwalony od nauczyciela […].

Gaert/1927, s. 81

Podział ze względu na właściwości składniowe: 1) ★przechodnie (transitiva), 2) ★nieprzechodnie (intransitiva), 3) zwrotne (reflexiva).

Gaert/1927, s. 102

Transitiva, p. czasowniki I C.

Powiązane terminy