terminów gramatycznych online
czasownik przechodni
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Semantyka: PolTerm/1921
- Składnia: Mał/1879, ZwO/1924
- Słowniczek: Gaert/1927
Czasowniki przechodnie (tranzytywne) są to takie czasowniki, które, a) rządzą biernikiem, dopełniaczem lub narzędnikiem, b) możliwe jest przekształcenie zdań, których orzeczeniem jest forma osobowa takiego czasownika w formie czynnej, na zdania z orzeczeniem w postaci formy osobowej strony biernej tego czasownika [...].
Cytaty
Czynne Czasowniki są albo przechodnie albo nieprzechodnie. Przechodnie odnoszą działanie podmiotu do jakiegoś przedmiotu, będącego w Bierniku na pytanie kogo? co? lub w Posiadaczu na pytanie kogo? czego? a taki przedmiot sam zwie się w gramatyce przedmiotem prostym lub zgoła przedmiotem (obiektem); np. Sokrates wypił truciznę (B.) [...] Potrzebuję rady (P.).
Ze względu na znaczenie dzielą się czasowniki na: 1. Przedmiotowe, które wyrażają działanie podmiotu przechodzące na przedmiot w 4ym lub 2im p. będący, dlatego nazywamy je także przechodniemi (transitiva), np.. Bóg nagradza cnoty, a karze występki [...].
Czynność, którą czasowniki oznaczają, może być trojaka: 1. czynność przechodnia, np. bić, kogo? chwalić, kochać, kogo? lub co? 2. stan bierny, np. być bitym, być chwalonym, być kochanym. 3. czynność nieprzechodnia, np. wiać, spać, stać itd. Podług tego dzielą się czasowniki na: przechodnie, czynne lub bierne, i na nieprzechodnie czyli nijakie.
A. Słowa przechodnie a nieprzechodnie.
§. 708. Przede wszystkiém rozpadają wszystkie słowa, jakie tylko nasz język posiada, na wiadome nam już czasowniki przechodnie i na nieprzechodnie czyli nijakie.
Otóż: wszelkie czynności, które przechodzą na jaką osobę lub rzecz, nazywamy czynnościami przechodniemi a czasowniki wyrażające taką czynność, czasownikami przechodniemi.
Taka czynność, która z osoby działającej przechodzi na jakąś inną osobę lub rzecz, nazywa się czynność przechodnia.
Czasowniki, wyrażające czynność przechodnią, nazywają się czasownikami przechodniemi.
Czasownik. Czasowniki przechodnie i nieprzechodnie.
Ze względu na czynność przechodzącą na przedmiot lub nie - dzielą się czasowniki na: przechodnie: Rolnik orze rolę, nieprzechodnie: Dziecko śpi.
Przechodniemi nazywają się czasowniki, których czynność lub stan przechodzi z jednego przedmiotu na drugi, naprz. Nauczyciel uczy dzieci. — Matka kocha syna.
W zdaniu może się znajdować czasownik przechodni (verbo transitivo), oznaczający czynność przechodnią, która z osoby działającej przechodzi na jakąś inną osobę lub rzecz.
Czasowniki[...] C. Podział ze względu na właściwości składniowe: 1) ★przechodnie (transitiva), 2) ★nieprzechodnie (intransitiva), 3) zwrotne (reflexiva).
Przechodnie, p. czasowniki I C.
Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].
Nomen substantivum singulare — rzeczownik jednostkowy, abstractum — oderwany [...], pronomen demonstrativum — zaimek wskazujący, verbum (in)transitivum — czasownik (nie)przechodni.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Semantyka [...]; zaimek odpowiednikowy, osobowy, zwrotny, wskazujący, nieokreślony, przysłowny, czasownik (nie)przechodni, przysłówek liczebnikowy, zaimkowy; partykuła, wyrazek.