terminów gramatycznych online
duch języka
Cytaty
Czwarta: O rozrodzeniu się wyrazów (wyrazorodztwie), np. jakie wyrazy od Słowa: rodzić, albo od Rzeczownika: Kamień urodziły się, i o utworzeniu nowych niedostawających jeszcze, i potrzebnych z duchem języka zgodnych wyrazów (wyrazotworstwie).
Używaj przenośni zgodnych z zwyczajem narodowym i duchem języka, n. p. u Greków za czasów Homera przenośnia: wolo-oczy [...]w naszym języku zaś byłaby nieprzyjemną.
Zdaniem mojém postępuje w téj mierze z korzyścią dla harmonii, i ci grammatycy przeniknieni są duchem języka, którzy mu w tém tamy nie kładą.
Przekładamy wyrazy, aby nadać potoczystość; dopisujemy, aby stać się zrozumiałymi; wymazujem dla zwięzłości i skrócenia; bierzemy jedne za drugie, abyśmy przedmiot właściwiéj skreślili; używamy wreszcie wyrazów cudzoziemskich, abyśmy niemi brak własnych zastąpili. Każda z tych postaci wyrazowych czyli retorycznych przyczynia się do wyrażenia jaśniéj o tyle; ile przedmiot, lub duch języka wymaga, lub dozwala.
W samym zarodzie, duch mowy polskiej był pokrzyżowany niemczyzną.
Autor Uwag nad Kwest. Jęz. w Szk. i Uniw. Galic. i Krak. osnowane na liście odręcz. Jego C. K. A. M. z dnia 20 pazd. 1860 r. Napisano dnia 31 pazd. Kraków, str. 26 i 27 trafnie porównywa i ocenia. [...] "Niech atoli wiedzą, że i to co tu powiedzieliśmy o duchu i bogactwie języka naszego, to już uznanem jest niedopiero, przez celnych w Niemczech filologów znawców: niech wiedzą, że w książce nie podejrzanej o stronnicą przychylność dzisiejszym naszym życzeniom, bo w książce "Ueber den Geist der polnischen Sprache" już przed 60cią laty wydanej, toż samo wielce uczony filolog Kaulfuss nie tylko powiedział, lecz i obszernie udowodnił".
Bohusz Xaw. Kdz. "Od dawnego już czasu oczekiwała z niecierpliwością Publiczność Pisarza, któryby się ujął o czystość języka Polskiego [...], prawidła na koniec pewne z duchem języka naszego zgodne przepisał i ustalił".
Otóż duch języka powiada nam, że przymiotnik zgadzać się powinien ze swym rzeczownikiem we wszystkich zwrotach myśli.
Jest to zdobycz naszej cywilizacyi, owoc pracy naszego języka; wszystko w nim jest z duchem języka zgodne, oryginalne i konsekwentne.