terminów gramatycznych online
rzecz mowa
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Bart/1544
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, część III. czyli volumen V. (R-T): L/1807–1814
- Słownik, t. 5: Próba-R: SW/1900-1927
Cytaty
RZECZ (łącznie ok. 170 razy) np.: – 1) ‘mowa, mówienie, język, słowa’ rzecz, mowa idioma dr proprietas loquendi in qualibet lingua, quot lingue tot sunt idiomata, sermonis proprietas S 71; Mowa, Rzecz idioma {linguagium} R p3v [...].
Elegantia sermonis latini, Foremność rzeczy łácińskiej.
Pleonasmus, Zbytnie słowá w rzeczy, gdy co názbyt nie z potrzeby bywa w rzecz wsadzono.
RZECZ, -y, ż. [...] – Rzecz, sposób mówienia, język [...]. Ulisses rzecz abo mowę głośna miał. Eraz. jęz. D 2 [...]. Prussowie z Litwą rzecz jednaką mieli, jedno przez obcy naród zmienili język [...]. Biel. Sw. 169.
Rzecz, y, lm. y, ż. 1) prze. zdolność mówienia, wymowa. Mojżesz był potężny w sprawach i w rzeczy. 2) = prze. ton mowy, głos. Ulisses rzecz abo mowę głośną miał. 3) = prze. język, mowa. Prusowie, z Litwą jednaką rzecz mieli. 4) = czynność mówienia, mowa, przemowa, rozmowa. Miéć rzecz do kogo. Miéć rzecz z kim. Rzecz czynić do kogo. Rzecz miéć v. sprawować od kogo. Rzecz czynić o czém. Tak daléj rzecz prowadził. Wdać się z kim w rzecz. O czém rzecz? Nie o tém (tu) rzecz. psł. W rzeczy, ob. Wrzkomo. 5) = rozprawa, traktat. Rzecz o człowieku. Rzecz o duchu filozoficznym. 6) = to o czém się mówi, materja, przedmiot. Mówić o jakiéj rzeczy. Traktować rzecz jaką. Przystąpić do rzeczy. Odstąpił od rzeczy. Wrócić v. wrócić się do rzeczy. Nie od rzeczy będzie powiedzieć, przywieść tu... Mówić co do rzeczy służy. Mówić do rzeczy, ob. Dorzecznie. Od rzeczy mówić. Człowiek do rzeczy, ob. Dorzeczny. psł. Nic do rzeczy, ob. Nic. To nic do rzeczy, ob. Niedorzeczność [...].
Rzecz, y, lm. y † a) zdolność mówienia, mowa, dar słowa, wymowa, wysłowienie: Mojżesz był potężny w mowie i w rzeczy.