Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik własny

Hasło w cytatach: rzeczowniki własne, własne
Język: polski

Cytaty

Rzeczowniki dzielą się na: […] 2. Własne i pospolite; np. Wisła, woda.

Pisze się przteo początkowa litera większa. [...] W rzeczownikach szczególnych czyli własnych. Do tych należą imiona i nazwiska osób, tudzież nazwy narodów, części świata, krajów, miast, wiosek, i innych miejsc, oraz gór, mórz, jezior, rzek; imiona istot usobionych, tudzież imiona dawane niekiedy zwierzętom i rzeczom nieżywotnym, jakiemi są niektóre gmachy, okręty, dzwony i t p. na koniec tytuły dzieł.

Rzeczowniki [...] własne czyli szczególne są te, które tylko jednéj rzeczy służą, np. Kraków, Łęczyca, Polska.

Ze względu na znaczenie imienia rzeczownego dzielimy je na: [...] własne służące tylko pojedynczym osobom, miastom, krajom.

Rzeczownik podług przedmiotu, jaki oznacza, może być: [...] Własny czyli szczególny, który oznacza imiona, nazwiska ludzi, zwierząt, rzeczy, i pisze się zawsze przez dużą literę: Warszawa [...] Pospolity czyli ogólny, który nie pisze się przez dużą literę, i który oznacza rozmaite przedmioty żywotne lub nieżywotne, drzewo, roślina [...]

Każdy rzeczownik jest: własny lub pospolity. Niektóre bywają zbiorowe.

§ 18. Już z tych przykładów widać, że rzeczownikami mogą być wyrazy o bardzo różnym znaczeniu, dla tego też w gramatyce, wśród samych rzeczowników, odróżniamy rzeczowniki osobowe od rzeczowych, żywotne od nieżywotnych, zmysłowe od umysłowych, własne od pospolitych, zbiorowe od jednostkowych.

Rzeczowniki własne są to nazwy, nadawane poszczególnym przedmiotom dla wyróżnienia ich spomiędzy innych, podobnych przedmiotów, nap. Warszawa, Kraków, Wisła, Stanisław Staszic.

Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe), a) (imiona) ★pospolite (nomina apellativa), np. pies i ★własne (nomina propria) np. Karol.

Bardzo często istotę żywą, a czasem także rzecz, wyróżniamy spośród wielu, nazywając ją jedną tzw. rzeczownikiem własnym, np. Kościuszko, Stanisław, Warneńczyk, Polak, Francuz, Azor, Mruczek, Kraków, Racławice, Świnica, Zawrat, Dunajec, Hiszpania, Podole, Wicher, Jaskółka, Potem, Czas, rękawka, kujawiak. Jak widać, należą tu imiona, nazwiska, przydomki ludzi, nazwy narodów, zwierząt, krajów, miast, gór, rzek, ulic, budynków, utworów literackich, czasopism, dzieł sztuki, zabaw, tańców, uroczystości, instytucji.