terminów gramatycznych online
formowanie
Język: polski
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część II. Rozdz. 4. Pisownia czyli ortografia polska: Jes/1886
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Etymologia (Słoworód): Mał/1863
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- O formach gramatycznych. O końcowych spółgłoskach trybu bezokolicznego (F. Bentkowski): Rozp/1830
- O spółgłoskach. Wyszczególnienie przypadków [...], szczególniej czy "s" czy "z" (J. Mroziński): Rozp/1830
- Oddział III. Wyjątek z gramatyki samskrytu: SkorM/1816
- Pierwiastki i przedniki: SkorM/1828
- Pisownia: Kurh/1852
- Słownik: Kn/1621
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
- Wstęp: Szt/1854
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Formowánie, kształtowánie, Conformatio Cic. Fĭguratio Plin. Macrob. Mŏdĭfĭcatio versum Senec. Modificatio verborum Gell. | Formatura verborum; formamentum principiorum Lucr. [...] τὸ μόρφωμα [tò mórphōma], ἡ μόρφωσις [hē mórphōsis], πλάσις [plásis], διάπλασις [diáplasis].
Litery są znaki álbo charaktery, które potrzebne są do formowania syllab i słow.
Dla zrozumiałości łatwiejszej mówimy grów, a nie: gier, jak podług, wyżej nadmienionego powszechnego prawidła formowania 2go przyp. l.m. bydź powinno by.
Formowanié się przypadków Imion 15-65, trybów i czasów Słów 72-89, Imiésłowów 90-92.
[...] Nad to jeżeli samogłoska w formowaniu zgłoski poprzedza spółgłoskę, lub sama przez się zgłoskę formuje, również w swojej pierwotnej kreśli się postaci [...].
Indostańczykowie w swoich słownikach zamiast umieszczania szczególnych wyrazów mowy, prawidła Grammatyczne względem formowania się źródłosłowów, z których pochodzą złożone wyrazy, podają.
Prawidło 388. O formowaniu się ostatnich sześciu Czasów.
Jest znowu inne przeistoczenie słów, które odbywa się zawsze podług pewnych zasad: wielki wiel-kość, piękny piękność, trwały -łość, płochy -chość, zielony -ność, biały -łość, pochyły -łość, przenikliwy -wość, tłusty -tość i t. p. Takie formowanie słów, ulega stałym i pewnym prawidłom.
Zobaczmy przeto mechanizm naszego języka w formowaniu trybu bezokolicznego.
Z drugiéj strony, gdy przy formowaniu odmian grammatycznych, spółgłoska wpływająca na kréskowanie przyłączy się do o, kreskować tę samogłoskę potrzeba, np. wo-da, wód, noga, nóg.
Formowanie wyrazów i ich znaczenie.
Grammatyka powinna obejmować: [...] 2. formowanie wyrazów i ich znaczenie.
2. Formowanie słów częstotliwych.
Największa ilość słów kl. Vtéj jest częstotliwych. Słowa te urabiają się podług następujących zasad:
§. 513. Czasowniki klasy Iszéj tworzą swoje częstotliwe, przybierając przyrostek a, niekiedy i/a do swego źródłosłowu.
§. 237. Imiesłów czynny czasu przeszłego, prawie wyłącznie używany tylko do formowania czasów i trybów złożonych [...] ma za przyrostek ł, bezpośrednio do tematu dodawane; np. był, ła, ło.
Uwaga. W języku polskim mamy jeszcze słowa nieforemne i ułomne. Słowo nieforemne jest to, które odstępuje od zasady formowania się, zmienia ono nawet pierwotne głoski, np. być, jest, nie ma, nie było, będzie. Jeść, jem, jadłem, będę jadł. Słowo ułomne jest to, którego nie można przeprowadzić przez wszystkie odmiany; takiem jest każde słowo nieosobiste, słowo niedokonane, oraz słowa zwrotne.
Podwajamy litery tylko wtedy, gdy obie wyraźnie z osobna wymawiamy; jest to właściwie pozorne tylko podwojenie, bo litery te zeszły się przy formowaniu wyrazów złożonych (od-dać) lub też przy odmianie.