terminów gramatycznych online
dodanie liter
Język: polski
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- O składni w ogólności: DwBg/1813
- Przypisy do rozdziału III: Kop/1778
- Zdanie ósme: Klecz/1767
Cytaty
Owszem, kształty dobrze mowienia (Figurae Grammaticae) Znajdują się wszystkie w mowie Polskiej, mało co, albo nic nie rożniące się od sposobu Grekow i Łacinnikow. [...] Jest paragoge, to jest dodanie liter na końcu słow. Na przykład: Źrebiec, weźmij, zamiast Źrebię, wezmi.
Dodánie litér może być już ná początku , już wé śrzodku, już ná końcu Dodánie litery na początku zowie się Prothesis np. Poránék, zamiast ránék lub ráno.
Dodánie liter wé śrzodku, zowié się Epenthesis, np. Ojciec.
Dodánie litér przy końcu zowié się Paragoge np. światłość, zamiast światło.
Słowa częstotliwe formują się z jednotliwych, albo przez dodanie syllab, np. pisać, pisywać, albo przez zamianę syllab, np. strzelić, strzelać.
Cztéréma sposobami zachodzić może odmiana w słowie: dodaniém, ujęciém, przełożeniém lub zamianą i rozdzieleniém jednéj zgłoski na dwie, lub zbiciém dwóch na jednę.
Gdy bez odmiany w znaczéniu, zachodzi jaká odmiana wpisaniu i wymáwianiu kilku słów w jednę mowę złączonych; taká odmiana zowié się Postacią zewnętrzną mowną, co się czyni przez dodanié, ujęcié lub przełożenié.
Dodanié głosek może być już na początku, np. poranek zamiast ranek lub rano: już we śrzodku, np. ojciec zamiást ociec: już na końcu, np. światłość zamiást światło.
Imiesłów czynny, który się kończy na: ący-ąca-ące, formuje się od osoby 3-éj liczby mnogiej czasu teraźniejszego przez dodanie cy-ca-ce, np. (oni, one), działają-cy-a-e.