of grammatical terms online
abecadło
Zob. alfabet
Quotations
Dla zadość uczynienia ciekawości młodzieńców i pożytku na przyszłość dla nich wyniknąć mogącego, osobliwie dla tych, którzy dziś pod rosyjskim panowaniem żyją, przyłączam na końcu Grammatyki abecadło rosyjskie.
Zbiór figur czyli postaci do pisanie używanych zowie się Abecadłem od początkowych głosek, a, b, c, d; w niektórych dawnych pismach ma imie obiecadła.
[…] Wszystkie głoski jak brzmią w abecadle tak brzmią i w słowach. Wyjmują się a) C, gdy się kładzie przed h, np.: chlubny, nie ma swego dźwięku, ale dech albo aspiracją czyni mocniéjszą, niżeli samo h, np.: choina, (drzewo) hojna (tj. szczodra).
Gornicki wyraża w liście pisanym do Januszowskiego: "Mojém tém abecadłem każdy na świecie język może się wypisać».
ABECADŁO. Obacz Alfabet.
Wyrazy miesczą w sobie różne głosy czyli dźwięki, które w pismie znakujemy głoskami czyli literami, już większemi, już mniejszemi. Głoski te w abecadle polskiém są: a, ą, b [...] ź, ż.
Abecadło rzymskié, któreśmy przyjęli, jest takie: a, b, c, d, e, f, g, h, i, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, x [...]. Ale że to abecadło było niedostateczne na oddanie brzmień naszych wszystkich; przeto ono w naszym języku następne postaci przyjęło:
Brzmienia pojedyńcze: a, ja, ą, ją, b, b' [...].
Głoski razem zebrane nazywają się abecadłem.
Jakie są abecadła używane dziś w Europie? […] Abecadło łacińskie przyjęte przez narody: polski, francuski, angielski, włoski, hiszpański, portugalski, w części niemiecki, czeski, illiryjski, węgierski, holenderski, szwedzki i duński.
Całą tę klawiaturę, ogół głosek mównych nazwać by można Głoskozbiór; będziemy mieli swój wyraz rodzinny nie dłuższy jak Abecadło, ani mniéj kształtny jak Alfabet, utworzone z wymawiania liter początkowych obcych narzeczy: nasza nazwa określa je wszystkie.
Głoskozbiór .... Abecadło, Alfabet.
[...] Pisowniá podaje prawidła, jakiemi postaciami głosek oznaczać náleży głosy i brzmieniá, danego języka, wchodzące już w skłád wyrazów; jakiemi znakami oddzielać wyrazy i zdaniá od siebie w ciągu pisma, albo raczéj, jakiemi znamionami oznaczać zdaniá i okresy. Grafika zaś w znaczeniu gramatycznym má nám wskazać postacie głosek, jakiemi oznaczać náleży głosy i brzmieniá danego języka niezależnie od wyrazów, których są cząstkami. Jednym słowem: Grafika uczy nás oznaczać pojedyńcze głosy i brzmieniá, podaje sposób wyráżaniá głosek w abecadle, i jest pisownią, że tak rzekę, abecadłową; Ortografijá zaś jest odnośnie do fonetyki języka pisownią wyrazową, obejmującą prawidła dlá wyrazów, zgoła dlá mowy pisanéj. Grafika daje nám, a przynájmniéj dać nám powinna, w pojedynczych postaciach wyraźny i cáłkowity obráz fonetyki danego języka; Pisowniá zaś jest wynikiem prawideł językowych zastósowanych do etymologiji i gramatyki; powinna być wiernym obrazem nie tylko fonetyki języka, ale i jego organizmu.
Od czasów Tertulliana, który żył w 2 wieku po Narodzeniu Chrystusa, ludy europejskie oznaczają zbiór głosek następujących po sobie według pewnego porządku, opartego piérwotnie na podstawie fizyjologicznéj, wyrazem alfabetum, alfabeta, alfabet, od semickiéj názwy piérwszych dwu głosek alfa [...], beta [...]. My nazywamy alfabet od piérwszych trzech głosek łacińskich a , b , c, abecadłem, Zygmuntowscy pisarze obiecadłem, Czesi i Korutanie abecedą [...].
Abecadło tedy gramatyczne składać się powinno s 57 następujących postaci, s których tylko 55 jest potrzebnych dla wyrazów polskich, a dwa, jako to: w, x, dla wyrazów cudzoziemskich.
Głoska czyli litera jest to znak piśmienny, będący cząstką abecadła czyli alfabetu. P. Ile jest głosek w abecadle?
Głosek pierwotnych, głównych, w polskiém abecadle mamy 24.
Grono tak znakomitych mężów w rozprawach nad pisownią polską, rozwinęło obszerne poglądy swoje, wszyscy dobrze rozprawiali, w odpowiednym przedmiocie po szczególe wziętym; ale Mroziński Józef generał, poglądem bystrzejszym na całość mowy polskiej, przewyższył wszystkich w rozumowaniu i udowodnił; że dopóty pisownia polska nie będzie prawidłową, dopóki podstawy mowy polskiej, to jest abecadło nie będzie odpowiednie uregulowane i prawidła wysnute tylko z własnej ojczystej mowy, a nie opierające się na obcych wzorach.
Pyt.: To ileż teraz ma abecadło polskie samogłosek, i czy nie ma dwójek łacińskich? Odp.: Widocznie, że abecadło polskie ma dziesięć samogłosek właściwych, a dwójek polskich nie ma wcale; tylko łacińskie dwójki czasem w pisowni polskiej używają się. Jak: Autor, Europa.
[Franciszek Zagórowski] Każda mowa ma swoje odrębną budowę; inny też w niej i odrębny porządek głosek w abecadle być powinien, przeto na innej, daleko rozsądniejszej i stałej podstawie winniśmy wyszukać i utrwalić porządek głosek w abecadle polskiem.
Abecadło, jak w mowie ustnej mamy osobnych czterdzieście osm liter, liczba 48, tak powinniśmy mieć tyleż osobnych liter na piśmie, to jest w abecadlnikach naukowych.
Abecadło polskie mamy składające się z 48 liter (w ogóle 50).
§ 6. Abecadło. Zbiór wszystkich znaków piśmiennych czyli liter, potrzebnych do wyrażenia na piśmie dźwięków mowy, zowie się abecadłem albo z grecka alfabetem. Wyraz 'abecadło' powstał z nazw czterech pierwszych głosek, rozpoczynających szereg liter a b c d...
Wyraz 'abecadło' powstał z nazw czterech pierwszych głosek, rozpoczynających szereg liter a b c d...
Abecadło portugalskie m a 25 liter.
Znak, który w piśmie oznacza jedną głoskę, nazywa się literą. [...]
Zbiór wszystkich liter zowie się abecadło czyli alfabet.
Abecadło, czyli alfabet portugalski liczy 25 liter.