zamieniać (się), zamienić

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Dudz/1776
• Ant/1788
• Prz/1792
• Szum/1809
• DwBg/1813
• Mucz/1825
• Bor/1830
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Kam/1870
• Malecz/1882
• KarłT/1885
• Jes/1886

U starych Polaków bądź substantiva, bądź adiectiva, kończące się na a, jeśli nad, á miały accent, zamieniały á, na ę in accusativo; jeśli zaś nie miały accentu nad a in nominativo, tedy in accusativo zamieniały a na ą [...] Znajdzie-li in nominativo literę ostatnią a nienotowaną akcentem, niech onę in accusativo zamienia na ą.

Barbaryzmy Polskie [...] Popełniają się zaś: I. Odmianą słowa czy to przydając, czy ujmując, czy na koniec zamieniając litery albo sylaby. [...] Balwierz - Barwierz.

W Polszczyznie na ten czas albo rozdzielnie oba rzeczowniki w jednym kładą się przypadku, albo piérwszy zamienia się na Przymiotnik.

Na ostatek Rzeczowniki częstokroć zamieniają się na słowa dodając znak to np. milk mléko, to milk doić.

Dwoiaki jest Przyrost w Czasowaniu: Zgłoskowy, gdy przybywa zgłoska rzetelna i Czasowy, gdy się pierwsza zgłoska w inną zamienia.

Dlaczego, gdzie, które głoski polskie i na jakie inne zamieniają się?

Słowa kończące się w trybie bezokolicznym na eć, pospolicie zamieniają eć na ać , np. wyjaśnieć się, wyjaśniać się.

W Imionach rodowych, tudziéż w pospolitych przymiotnikach, przyp. piérwszy i piąty, formującé sie od piérw. przyp. liczby pojed., albo są jednakié z nim [...] albo zamiéniają by na bi [...] wy na wi [...] np. słaby słabi, błahy błasi.

wy zamiénia się na wi, 51

O zamianie samogłosek. 1. Jeżeli gruba samogłoska a lub o stanie między dwiema miękkiemi lub niby-miękkiemi spółgłoskami […] chociażby następna miękka nie bezpośrednio następowała, zamienia się na najęzyczną głoskę e, np. siadł, siedli […].

Zamiennia. Jest-to zamienienie głoski na inną w jednymże wyrazie. W samogłoskach zamienia się a na e: las, lesie; jadł, jedli.

Zamiennia w 7mym. spadku liczby pojedyńczej Rzeczowników nijakich [...] Zamienia się [...] d na dz: gniazdo, [...] gniazdzie.

Z przed spółgłoskami mocnemi (c, cz, f, ch, k, p, s, sz, t) zamienia się na s.

Ten przypadek kończy sie powszechnie na: ami, lub czasem przez wyrzutnią na: i, y. [...]. Formuje się od przypadku II, l. p. zamieniając: a, u na: ami, i, y, i zachowując to wszystko, co się w przypadku II, l. p. wyrzuciło, zamieniło, lub dodało, np. pan, pana, panami, lub: pany [...] Jednakże taka wyrzutnia nie uchodzi w imionach tych, w których by przez wyrzucenie: a, kilka spółgłosek trudnych do wymówienia zbiegło się razem, np. stołek, stołki, stołkami, ale nigdy stołkmi. b) Ten przypadek kończy się bardzo często przez skrócenie: ami, na: y, w imionach zakończonych w przypadku I, l. p. na spółgłoski twarde foremne, zaś na: i [...] na spółgłoski twarde nieforemne, to jest: g, k.

Ten przypadek kończy sie powszechnie na: ami, lub czasem przez wyrzutnią na: i, y. [...]. Formuje się od przypadku II, l. p. zamieniając: a, u na: ami, i, y, i zachowując to wszystko, co się w przypadku II, l. p. wyrzuciło, zamieniło, lub dodało, np. pan, pana, panami, lub: pany [...] Jednakże taka wyrzutnia nie uchodzi w imionach tych, w których by przez wyrzucenie: a, kilka spółgłosek trudnych do wymówienia zbiegło się razem, np. stołek, stołki, stołkami, ale nigdy stołkmi. b) Ten przypadek kończy się bardzo często przez skrócenie: ami, na: y, w imionach zakończonych w przypadku I, l. p. na spółgłoski twarde foremne, zaś na: i [...] na spółgłoski twarde nieforemne, to jest: g, k.

Spółgłoska twarda jest taka, która brzmi twardo, i może się zamienić na miękką, przez dodanie do niéj samogłoski i lub znaku miękkiego, np. twarde ł na l, n na ń.

Użycie samogłoski a nigdy nie jest wątpliwém, ale w odmianie wyrazów zamieniamy ją często na samogłoskę e.

Uwaga. Słowa kończące się w trybie bezokolicznym na ować, zamieniają w dalszéj odmianie o na u, np. kupować, kupuję, kupujemy; rysować, rysunek, rysują i t.d.

→ przechodzi, zamienia się na...

Spół­głoski słabe w sąsiedztwie mocnych zamieniają się na odpowiednie mocne, co najwidoczniejsze jest na: z, które się przy spotkaniu z niemi na: s zamienia.