a długie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• SkorM/1828
• Łaz/1861
• Malin/1869
• Rozw/1923

Pierwsza Coniugatio, poznawa się skończenia czasu przeszłego doskonałego prostego ná aì, májąc długie a przed ostátnią syllabą re, w nieskończonym ábo nieograniczonym czasie.

[...] I oddaliwszy się naprzód, zaczynając od linii prostopadłych czyli pionowych, późniéj od samogłosek, dwugłosek, głosek prostych i składanych, czyli króteł, wyraźnym i donośnym głosem woła, naprzykład: a kart, a krótkie; â dirg, â długie; [...].

[...] Przemian samogłosek otwartych e, o, ę, w ściśnione é, ó, ą, a ściśnionych w otwarte nie można pod ścisłe prawidła bez licznych wyjątków podciągnąć. Ta nieprawidelność zdaje się stąd pochodzić, że samogłoski e, o, wtenczas przechodziły w staréj polszczyźnie w é, ó ściśnione, gdy przez położenie swoje stawały się długiemi. Podobnież kreskowano długie a. Dziś, kiedy iloczas (prozodja) zaginął, i zwyczaj co do brzmienia ściśnionych é, ó się zmienia, nie możemy przemian tych samogłosek pod ścisłe podciągnąć prawidła. Co do ę, ą, rzecz się ma inaczéj, te bowiem z natury swéj są długiemi samogłoskami [...], ale częstokroć nie są żródłowemi, stąd pochodzi ich nieprawidelność [...].

[…] Według prof. Boppa końcówka au powstała przez zesamogłoskowanie końcowego s w u końcówki liczby mnogiéj as, którą zend przemieniá w aō, wredyjskie zaś nárzecze w samo długie ā […].

Skłánianie IIIcie, wzorzec 1szy. Te rzeczowniki polskie, których temát jak wszędzie kończy się na spółgłoskę, odpowiadają, dosłownie sanskryckim żeńskim na a długie, greckim na a lub e długie łacińskim i litewskim na ā krótkie […].

Pytając ze zdziwieniem wymawiamy np. wyraz tak stale z długiem a (a zarazem z dwuwierzchołkową wznoszącą się intonacją), ale ta długość nie jest indywidualną właściwością tej pełnogłoski w tym wyrazie w ogóle, tylko językową cechą tego nastroju psychicznego.