e długie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• Cell/1725
• Kop/1783
• Ant/1788
• SkorM/1828
• Ryk/1850
• Malin/1869
• SW/1900-1927
• Kr/1917
• Rozw/1923

Coniugatio názywa się słow przez sposoby / czásy / liczby / osoby stáczánie: jáko: Io vedo widzę / Tu vedi widźisz / Lui vede widźi / Noi vediamo widźiemy / Voi vedete widźicie / Loro vedono widzą / to jest złączáć / á tych mają Włoszi cztery. [...] Wtora poznawa się skończenia Perfecti Simplics na ei, májąc in infinitivo długie ē, przed ostátnią syllabą re [...].

Ktore máją Vocalem, przed ES, máją E, in Gen. i Dat. Sing. długie, inne záś ma tylko Krotkie, jáko species, Speciei, Fides fidei.

Przypádki zakończoné na ai, ei, mają długié a, e, przed i, np. aulai, Cai, Pompei.

A. Brzmi jak e długié, gdy po niém idzie spółgłoska i e końcowe np. face twarz fes.

Ay brzmi jak e długié n.p. to pray prosić tu pre. Wyłącza się ay tak e w którém brzmi krócéj.

ए ê, brzmi jak długie ê, czyli podług P. Wilkins, jak w angielskim wyrazie where wymawiać się powinno. Ma to ê wartość dwugłoski (diphtong), ponieważ uważają je za krotło z अ a, tudzież इ i, a obiedwie te samogłoski krótkie jako i odpowiednie im długie, schodząc się razem, przemieniają się na ए ê.

I. é długie, jak i polskie: mé.

Skłánianie IIIcie, wzorzec 1szy. Te rzeczowniki polskie, których temát jak wszędzie kończy się na spółgłoskę, odpowiadają, dosłownie sanskryckim żeńskim na a długie, greckim na a lub e długie łacińskim i litewskim na ā krótkie […].

P 1. Spółgłoska wargowa twarda, cicha czyli niedźwięczna (mocna) wybuchowa a. doraźna (np. palić, płomień, kupno). W wyrazach przed samogłoskami, powstałemu z prasłowiańskich samogłosek średniojęzykowych, czyli podniebiennych i (i długie), ἴ (i krótkie), ĕ (e długie), e (e krótkie), ę (e nosowe), które w polskim a. pozostały podniebiennemi (i, e, é, ę) a. też przeszły później w nieśredniojęzykowe czyli niepodniebienne (a, o, ó, ą), brzmienie p zmieniło ś. na podniebienne, czyli miękkie p' (np. pić, pieśń, piana, chłopię, pięć). Tę podniebienność (miękkość) p' w środku wyrazu przed samogłoskami wyrażamy w piśmie literą i obok p. [...] W wyrazach przyswojonych z podwójnym p tylko jedno wymawiamy i piszemy. [...]

Wistocie w czasach bardzo dawnych, w tym języku ogólnym słowiańskim, który nazywamy prasłowiańskim (§ 71) było e krótko wymawiane w wyrazach ziele, kościelny, cielesny, chwaleni, wiezie, bierze itp. i to krótkie e zmieniło się na o (zioło, kościoła itd.); a oprócz tego była inna samogłoska e długo wymawiana (jakby podwójne: ee, albo ea) w wyrazach na ciele, leśny, bielić, w lecie itp., a to długie e zmieniło się na a: ciało, lasy, biały, lato itp.

Natomiast w Jastarni mamy pod przyciskiem -ẽ(j); natomiast w Jastarni mamy pod przyciskiem zaś barytona mają -ī, a ponieważ ẽ jest normalnem zastępstwem długiego e.

Zresztą to samo odnosi się do g. f. złożonej odmiany przymiotników i zaimków, gdzie również pierwotnie końcówką było długie e ze ściągnięcia, obok czego od drugiej połowy XIV wieku coraz częściej -ej się pojawia.

Te stosunki wyjaśniają się fonetycznemi właściwościami śląskich narzeczy niemieckich, skąd się dostały te wyrazy do polskiego: wzdłużone i spłynęło tu z dawnem ē i dało wąskie długie e z tendencją do dyftongizacji.