wyraz spolszczony

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Malin/1869
• Oż/1883
• Jes/1886
• Uchw.AU/1891
• Łoś/1918
• Kon/1920

[...] Jakkolwiek w polskim języku samogłoska y nie tylko jak w greczyznie jest córką samogłoski u, ale także powstaje ze samogłoski i pozbawionéj swojego j, i słusznie w wyrazach polskich i spolszczonych po spółgłoskach twardych zamiást czystego i piszem y, to jednakże sądzę, jiż przez nader usprawiedliwione uwzględnienie klasycznych języków, to jest greczyzny i łaciny, powinniśmy w greckołacińskich názwach naukowych i w jimionach własnych zachować etymologiczną pisownią tych języków [...].

Pyt. Jakie wyrazy obce mogą mieć miejsce w pisowni pol.

Odp. Spolszczone łac. wyrazy, a nie spolszczone są potworami; uważajcie dobrze.

Gdzie w obcych wyrazach pokazuje się u, tam piszmy w [wyrazach] spolszczonych także u; gdzie zaś w obcych stoi o, tam w spolszczonych piszmy ó.

W obcych a spolszczonych wyrazach podwajać liter nie ma potrzeby, bo téj podwójności w mowie nie słychać.

Projekt Rady Szkolnej zmierzał do radykalnej reformy w sprawie pisowni imion własnych ze świata starożytnego. Stawiając ogólną zasadę: "zatrzymać pisownię oryginału, chyba wyraz zupełnie spolszczony, jak n.p. Cezar, Ateny", kazał "nazwiska greckie pisać we formie łacińskiej (Pisistrates, Alcibiades)", łacińskie zaś "we formie łacińskiej, o ile nie zostały spolszczone (Vergilius ale Wergiliusz), zostawić q i x (Quintilian, Xenofon) a s nietylko po spółgłosce (Persefona), lecz także między samogłoskami (Pausanias)".

Wyrazy spolszczone z łacińskiego -ia, -io pisać należy według dawnej tradycyi ortograficznej przez -ya (po c, d, r, s, ć, z), -ia (po innych spółgłoskach): Francya, sympatya, dyabeł, Arabia, Dania, konwalia i t. p.

Zasada: zatrzymać pisownię oryginału, chyba wyraz zupełnie spolszczony jak n. p .: Cezar, Ateny.

Żywioły obce w języku naszym można podzielić na dwa działy: do jednego zaliczymy wyrazy, które uznajemy za mające już prawo obywatelstwa w mowie naszej, za wyrazy przyswojone, a więc spolszczone, przynajmniej w pewnym stopniu.

Powszechnie mówią: dagierotyp [...] (natomiast francuskie droguerie najczęściej w Krakowie oddają wyrazem spolszczonym drogu-e-rja).

§ 179. W wyrazach obcych piszemy ge, ke (nie: gie, kie): geografja, geometrja, generał (albo jenerał) [...] i t. p. W wyrazach zupełnie spolszczonych lub odczuwanych jako swojskie piszemy gie, kie: Giedymin, Jagiełło, giermek, szwagier; bankier, likier, cukier i t. p.