Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

palatalizacja

Język: polski
Geneza: łac. pālātum 'podniebienie'
Dział: Fonetyka (współcześnie)
EJO 1999, 417 Definicja współczesna

Palatalizacja (zmiękczenie). 1. Palatalna artykulacja dodatkowa (sekundarna) głoski [...]. 2. Proces asymilacji fonetycznej, polegający na przesunięciu miejsca artykulacji głoski ku podniebieniu bądź na uzyskaniu przez głoskę dodatkowej artykulacji palatalnej.

Cytaty

Jednem z najważniejszych przeobrażeń, jakie się dokonały w zakresie spółgłosek, jest ich zmiękczenie, czyli palatalizacja.

Pominąwszy ten archaizm, cała Polska dzieli się na dwa wielkie obszary: południowy, zachowujący literacką różnicę i od y, i północny, wymawiający każde y jak i, tylko bez palatalizacji poprzedzającej spółgłoski.

[...] wreszcie w obu słaba palatalizacja, pośrednia między tylnem ke a średniem k'e [...].

To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną.

To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną zaś przed palatalną dłużej trzymało się ä lub wysokie palatalne å, i palatalizacja spółgłoski znikła; potem to ä lub å przesunęło się w a; czyli ostatecznie: w połab. ъ=>å, ь=>ü (lub wysokie, przednie å).

Wypadki jak wietrzny.... wykazują niewątpliwie przedewszystkiem ewolucję głuchego r, podobnie w czes. jutřně (nczes. jitřně) || (pol. jutrznia) dostać palatalizację.

Palatalizacja, p. zmiany głoskowe B.

Zmiany głoskowe (historyczne) [...]. B. Jakościowe (kwalitatywne) [...]: b) pod względem artykulacji średniej części języka: ★zmiękczenie (uśredniojęzykowienie, upodniebiennienie, palatalizacja), np. ńebeśp'ečny lub ★stwardnienie (odśredniojęzykowienie, odpodniebiennienie, dyspalatalizacja) np. ratca > raćca.