terminów gramatycznych online
palatalizacja
Geneza: łac. pālātum 'podniebienie'
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Palatalizacja (zmiękczenie). 1. Palatalna artykulacja dodatkowa (sekundarna) głoski [...]. 2. Proces asymilacji fonetycznej, polegający na przesunięciu miejsca artykulacji głoski ku podniebieniu bądź na uzyskaniu przez głoskę dodatkowej artykulacji palatalnej.
Cytaty
Jednem z najważniejszych przeobrażeń, jakie się dokonały w zakresie spółgłosek, jest ich zmiękczenie, czyli palatalizacja.
Pominąwszy ten archaizm, cała Polska dzieli się na dwa wielkie obszary: południowy, zachowujący literacką różnicę i od y, i północny, wymawiający każde y jak i, tylko bez palatalizacji poprzedzającej spółgłoski.
[...] wreszcie w obu słaba palatalizacja, pośrednia między tylnem ke a średniem k'e [...].
To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną.
To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną zaś przed palatalną dłużej trzymało się ä lub wysokie palatalne å, i palatalizacja spółgłoski znikła; potem to ä lub å przesunęło się w a; czyli ostatecznie: w połab. ъ=>å, ь=>ü (lub wysokie, przednie å).
Wypadki jak wietrzny.... wykazują niewątpliwie przedewszystkiem ewolucję głuchego r, podobnie w czes. jutřně (nczes. jitřně) || (pol. jutrznia) dostać palatalizację.
Palatalizacja, p. zmiany głoskowe B.
Zmiany głoskowe (historyczne) [...]. B. Jakościowe (kwalitatywne) [...]: b) pod względem artykulacji średniej części języka: ★zmiękczenie (uśredniojęzykowienie, upodniebiennienie, palatalizacja), np. ńebeśp'ečny lub ★stwardnienie (odśredniojęzykowienie, odpodniebiennienie, dyspalatalizacja) np. ratca > raćca.
Powiązane terminy
- proces fonetyczny
- zjawisko fonetyczne
- zmiana fonetyczna
- zmiana pod względem artykulacji (średniej części języka)
- spalatalizowanie
- upodniebiennienie
- uśredniojęzykowienie
- ześredniojęzykowienie
- zmiękczenie (spółgłosek, spółgłoski)
- kategoria (palatalizacji)
- miękczenie grup spółgłoskowych
- palatalizacja bezwyjątkowa
- palatalizacja borawiacka
- palatalizacja chełmińska
- palatalizacja pierwotna
- palatalizacja pierwsza
- palatalizacja silna
- palatalizacja spółgłosek pierwotna
- palatalizacja utrzymana
- palatalizacja zależna od jakości poprzedzającej spółgłoski