Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

sąd zdanie

Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)
EJO 1999, 514 Definicja współczesna

Sąd. Ang. proposition. W logice znaczenie (w niektórych ujęciach) zdania oznajmującego, wspólne cechy semantyczne zdania-typu [...]. Np. s. odpowiadającym zdaniu Jedzie samochód są wspólne cechy sytuacji, do których można odnieść to zdanie.

Cytaty

Całá ta myśl, nazywá się sądém, póki jest u kogo wewnątrz: gdy ją zaś drugiámu w sło­wach odmaluje, nazywa się zdaniém.

Gdy piérwszé Słowo kła­dzie się bez przéczénia, czyli bez Przy­słówka nie, a drugié Słowo kładzie się z Przysłówkiém , czyli że: odmiénia­jąc sąd piérwszego Słowa twiérdzący na przéczący, to jest dodając do owé­go Słowa przéczący Przysłówek nie.

Po imieniu najprzedniejsze jest w mowie ludzkiéj słowo, bo bez niego, nie byłoby zupełnéj myśli, czyli sensu; ponieważ nie byłoby takiego wyrazu, który znaczy sąd czyli zdanie o rzeczy; gdybym mówił np. człowiekiem, list twój, ci zegarek, nikt by mnie nie zrozumiał. Dopełniwszy zaś sensu przez przydane słowo, wyrażające sąd czyli zdanie o człowieku, liście, zegarku, każdy mnie zrozumie.

Ponieważ sąd, który w słowie wyrażamy, znaczy albo to, co teraz jest, albo to, co już było, albo to, co dopiéro będzie; zatém musi mieć słowo różne odmiany, przez które by te okoliczności wyrazić mogło. Takie słów odmiany zowiemy Czasowaniem, czyli odmianą przez czasy, których jest trzy przedniejszych, czyli głównych [...].

Czucie rzeczy, czy przytomnych samych przez się, czy przytomnych nam tylko przez ich wyobrażenia, zowie się myślą. Myśl, nazywa się sądem, póki jéj słowy nie wyjawiamy: gdy ją zaś drugiemu w słowach odmalujemy, nazywa się zdaniem.

Jeżeli tylko myślę o jednej rzeczy, przedmiocie, osobie, bez porównania i stosowania jej do drugiej, bez robienia wniosków; taka myśl nazywa się sądem, słowami zaś oddana w mowie lub na piśmie zowie się zdaniem.

Zdanie jest to myśl wyrazami jasno wypowiedziana i wydająca sąd o jakiejś osobie lub rzeczy.

Cóż więc jest zdanie? Zdanie jest to myśl, sąd o jakiejś osobie lub rzeczy, wypowiedziany lub napisany wyrazami. [...]

Myśl (czyli sąd) o jakiej osobie lub rzeczy, wypowiedziana lub napisana wyrazami, nazywa się zdaniem dla tego, ponieważ ją wypowiadamy czyli zdajemy z siebie.