tchawica

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• SWil/1861
• Jes/1886
• SW/1900-1927
• Kr/1917
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Benni/1923
• Szob/1923
• Gaert/1927
• Kl/1939
• Dor/1958–1969

Krtań, ni, lm. nie, ż. (larynx), an. część kanału oddechowego leżąca między głośnią (rinu glottidis) a tchawicą.

Organa mowy dzielą się na:

1-sze organa głosu: płuca i drogi oddechowe, do których należą: oskrzela, tchawica i krtań ze strunami głosowemi,

2-ie organa artykulacyi, nazywane w gramatykach narzędziami mownemi i służące do urabiania głosu: gardziel, jama ustna i jama nosowa; jamę ustną stanowią: podniebienie, mięśnie policzkowe, język, zęby, wargi.

Kanał, u, lm. y [...] 8. anat. przewód (w częściach miękkich); przepust, † ściek (w kościach): † K. pożywny = przewód pokarmowy. K. dechowy p. Tchawica.

Dźwięki mowy powstają w sposób następujący : Wskutek skurczenia (zwężenia) klatki piersiowej, obejmującej płuca, powietrze, któreśmy poprzednio (wdechem) do płuc nabrali, nie ma dla siebie dostatecznego miejsca i uchodzi tchawicą [...] ku górze, aby dostać się do jamy ustnej i nosowej, a stąd ustami lub nosem wydostać się nazewnątrz.

Narządy mowne. Tchawica. Krtań. Wiązadła głosowe. Szpara głosowa. Chrząstka tarczowa, chrząstka obrączkowa, chrząstki nalewkowe. Nagłośnia. Nasada: jama ustna, jama gardłowa, jama nosowa. Podniebienie miękkie, języczek. Podniebienie twarde. Dziąsła (wypukłość nad zębami). Zęby. Szczęki. Język. Wargi.

[...] narządy mowne: Należą tu: 1) tchawica, przez którą wydostaje się z płuc prąd powietrza, zwany wydechem, 2) krtań, czyli główna część tchawicy, w której umieszczone są 3) wiązadła głosowe, sprężyste błony, zdolne do drgania i wydawania przez to brzmienia, czyli dźwięku. Między strunami znajduje się 4) szpara głosowa, przez którą przepływa powietrze bezdźwięcznie (np. przy wydychaniu). W krtani znajduje się oprócz tego nagłośnia, zamykająca tchawicę.

Gdy wydech, wydobywający się z płuc przez tchawicę i krtań, wprawi w ruch wiązadła głosowe [...] otrzymujemy wrażenie głosu (a, o, e, i, y, u) o różnem zabarwieniu, zależnie od tego, jaką formę przybiera jama ustna. Głoski te możemy łatwo wymawiać same, bez połączenia z innemi, stąd ich nazwa: samogłoski w przeciwstawieniu do takich głosek, przy których tworzeniu czynne są narządy mowne (wargi, język, zęby itd). Są to: spółgłoski.

Narząd oddechowy składa się z płuc [...] i tchawicy [...] czyli kanału oddechowego, łączącego płuca z krtanią [...] i dalej z jamą gardłową.

Bliższy opis poszczególnych narządów oddychania: przepony, płuc, tchawicy, oraz ich czynności, jako na ogół znanych, opuścimy, zajmiemy się natomiast dwiema następnemi częściami narządu mowy, wymagającemi dokładniejszego omówienia.

Tchawica kończy się ku górze krtanią; składającą się z szeregu chrząstek, z których jedna, zwana nagłośnią, tworzy rodzaj pokrywki i za pomocą odpowiedniej muskulatury może zamykać zupełnie wstęp do tchawicy. Ma to zawsze miejsce podczas połykania, gdy pokarm przechodzi z ust i gardła do przełyku: podczas oddychania i mówienia nagłośnia oczywiście musi być wzniesiona.

Tchawica, p. narządy mowne.

Powietrze dostaje się do tchawicy, której górna część zwie się krtanią.