terminów gramatycznych online
alternacja
Język: polski
Geneza: łac. alternātĭo 'wymienność, naprzemienność'
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Alternacje morfonologiczne są uwarunkowanymi przez kontekst wymianami fonemów, zachodzącymi w obrębie jednego morfemu. [...] O alt. m. można mówić wtedy, jeżeli zachodzi ona w identycznych warunkach morfologicznych przy najmniej w dwu różnych morfemach.
Cytaty
Cały rozwój fonetyczny jako zjawisko przedstawia się w obocznościach czyli alternacjach, chronologicznych i współczesnych, tradycyjnych i żywych, wyraźnych i zarodkowych. Tych ostatnich nie uwzględniamy w fonetyce historycznej; oboczności współczesne międzydialektyczne tylko, o ile dla całości obrazu są potrzebne, jak o tem już była mowa.
Na takiej oboczności polegają też alternacje między polszczyzną a innemi językami słowiańskiemi, czasem także polskie, o których była mowa w §§ 78—79.
Ponieważ takie alternacje, pierwotnie żywe t. j. na żywych momentach fonetycznych polegające, zawsze stają się tradycyjnemi (po ustaniu żywej tendencji fonetycznej, która je wywołała), to znaczy są kontynuowane tylko reprodukowaniem całych form i wyrazów.
W pierwszym zaś rzędzie trzeba wspomnieć o najdawniejszych chronologicznie alternacjach t. j. przedpolskich i przedlechickich czyli prasłowiańskich.
Alternacje, alternanty, p. wymiany głoskowe.
★Wymiany głoskowe (oboczności, alternacje), np. k:c w wyrazie ręka:ręce.