terminów gramatycznych online
klasa trzecia
Język: polski
- Część trzecia. Czasowniki: Lor/1907
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fleksja: Król/1922
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Nauka o odmianie wyrazów: Szob/1923
- O Słowie: Malin/1869
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
Cytaty
[...] Wyliczyliśmy tedy słów piérwotnych s temátem na i tylko 6 pod b), s temátem na y tylko 5 pod c), s temátem na u słów piérwotnych 15. Te wszystkie słowa w systemie Mikłosicza náleżą do klasy 1éj. Lecz natomiást pod d) słów pochodnych s temátem na e około 112, które to słowa pochodne w systemie Mikłosicza náleżą do klasy IIIéj, grupy 1éj. W ogóle wyliczyliśmy słów náleżących do szeregu 4go, gromady Iéj około 138.
[…] Do 3éj klasy náleżą słowa mające przed końcówką trybu bezokolicznego samogłoskę e […].
Do trzeciej klasy należą słowa pochodne, których wyraz bezokoliczny kończy się na eć, jak: kamienieć, siwieć, czerwienieć, mdleć, tleć, niszczeć, oniemieć, ciężeć, szaleć, umieć, rdzewieć, dnieć, siedzieć, kaszleć, boleć, myśleć, grzmieć, brzmieć, cierpieć, świerzbieć, lecieć, widzieć, klęczeć i wszystkie inne, których wyraz bezokoliczny kończy się na eć.
III. klasa: Słowa dwutematowe, częścią pierwotne, częścią pochodne (= od innego urobione wyrazu), z tematem w czasie teraźniejszym nie przybierającym żadnéj końcówki, np. pis w piszę, klekot w klekocę; przeciwnie w bezokoliczniku przybierające tematową końcówkę a: pisać, klekotać.
Do 3-iej [klasy należą czasowniki] zakończone na ir, na prz.: dividir (dzielić), possuir (posiadać) [...].
Czasowniki podzielone są na 2 koniugacje. I -ę klasa 1. -ę -esz (temat zmienny) nios-ę niesi-esz, klasa 2. -ę -esz (temat niezmienny), pisz-ę, pisz-esz, klasa 3. -ę -isz (-ysz) nosz-ę, nos-isz, słysz-ę, słysz-ysz II -m działa-m, umie-m.
W konjugacji -ę - esz [...] W klasie trzeciej temat czasu teraźniejszego kończy się przyrostkiem -n-, a temat czasu przeszłego - przyrostkiem -ną-. Naprz. ciąg-n-ę : ciąg-ną-ć : ciąg-ną-ł.
Natomiast u Kaszubów występuje ona jako obowiązujący typ morfologiczny w niektórych grupach klasy III i w klasie IV 1, i to przy wszystkich samogłoskach pierwotnie długich, a więc też przy i u.