terminów gramatycznych online
postać niedokonana
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Etymologia (Słoworód): Kr/1917
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Składnia: Łaz/1861
- Słownik, tom VI (P-Prę): Dor/1958–1969
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Cytaty
Według zmiany wewnętrznego znaczenia, wszelki Czasownik polski jest dwulicowy, mając postać niedokonaną i dokonaną; piérwsza wyraża stan lub działanie ciągle trwające, a przeto nie spełnione, nie skończone.
Niektóre z powyż przytoczonych czasowników dokonanych, kładą się w postaci swéj niedokonanéj zawsze z 4ym p., ponieważ się przy nich nie części lecz nieoznaczonéj, albo pewnéj miary i ilości przedmiotu domyślamy, to jest tyle, ile nam jest potrzeba, np. Kupiłem owsa dla koni [...].
Trzy ostatnie słowa t. j. dokonane, niedokonane, częstotliwe, mianowane są przez niektórych gramatyków postaciami słowa, jako to: postać dokonana, postać niedokonana, postać częstotliwa.
Видовъ четыре: 1) Несовершенный postać niedokonana, 2) совершенный, dokonana; 3) однократный, jednotliwa; 4) многократный, częstotliwa.
§ 255. Postaci słów. Czynność, jaką słowa wyrażają, może być albo niedokonaną czyli do końca niedoprowadzoną, albo też dokonaną; podług tego i słowa mają postać niedokonaną, jak np. czytać, nieść, robić, szukać, cierpieć...; lub też postać dokonaną, jak: przeczytać, zanieść, przynieść, zrobić.
Prócz takiej postaci niedokonanej słów spotykamy często i postaci dokonane, np. przeboleć, zmężnieć, porachować, zażartować.
Przeciwstawienie: pisać - napisać, przepisywać - przepisać, czytać, przeczytać [...] pokazuje nam dwie postaci czasownika: niedokonaną i dokonaną.
I postać [...] 5. jęz. «kategoria gramatyczna określająca dokonany lub niedokonany charakter czasownika (termin poniechany na rzecz terminu rodzaj)»: W języku prasłowiańskim wytworzyły się [...] dwie odmiany znaczeniowe czasownika, zwane dziś postaciami [...]: dokonana i niedokonana. SŁOŃ. Hist. 44.