terminów gramatycznych online
imiesłów przeszły bierny
Język: polski
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Koniugacja: ŁośFl/1923
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Rozdział VIII. O imięsłowie: Szt/1854
Cytaty
O czasowaniu bierném. Mówiliśmy wyżéj […], że słowa polskie nie mają osobnego zakończenia na wydanie formy biernéj, jednakże słowa czynne, i niektóre nijakie, mają dwie formy bierne: 1) imiesłów przeszły bierny na any, ony, ty; i 2) czas przeszły nieosobisty na no albo to zakończony [...], np. czytany, niesiony [...]. Te więc formy dopomagają nam w części do wydania tych względów, które inne języki przez osobne na słowa bierne odmiany wyrażają.
Imiesłów przeszły niedokonany i dokonany bierny kończący się na: ny, na, ne, w niektórych słowach na: ty, ta, te, i [...] w niektórych na: ły, ła, łe, np. chwalony, a, e; bity, a, e [...] legły, a, e.
Imięsłów przeszły nieosobisty bierny niedokonany i [...] dokonany, kończący się na: o, np. chwalono, uczono się i t. d.
Imiesłowy […] przeszły […] bierny: golony-a-e, robiony-a-e […].
Imiesłów przeszły bierny należy do osnowy bezokolicznika i ma właściwy sobie przyrostek -n, -na, -no, lub -en, -ena, -eno [...], np. niesion, niesiona, niesiono.
Rzec, osn. rzek-, m a formy [...]: Imiesł. teraźń. rzekąc, imiesł. przeszły bierny rzeczony, przerzeczony = wyż. wymieniony. Imiesł. teraźń. bierny rzekomy, a, e. Prócz tego były formy: rzkę, rzkąc, nie rzkąc, obok nie rzekąc i arzkąc (połączenie spójnika a z imiesłowem rzkąc, często spotykane w zabytkach staropolskich).
Do osnowy bezokolicznika należą następujące formy: 1. Bezokolicznik. 2. Imiesłów czynny czasu przeszłego. 3. Imiesłów czynny czasu zaprzeszłego. 4. Imiesłów przeszły bierny. 5. W staropolskim należał tu jeszcze czas przeszły chwilowy (aoryst)
Imiesłów przeszły bierny słów tej gromady ma przyrostki -ty lub -ny.
W imiesłowie przeszłym biernym tu i ówdzie formy na -ony [...] obok znacznie przeważających na -ty [...].
Imiesłów bierny przeszły. § 86. W języku prasł. przybierał przyrostek -nъ lub -tъ (oba te przyrostki były także w języku praie.). Formy na -nъ tworzą się przedewszystkiem od tematów czasownikowych, do których składu wchodzi przyrostek -e- (z dawniejszego ě) i -a- przyczem e stosownie do praw fonetycznych przed twardem n wymienia się na a np. miedzian, chciano, a także (z -a- prasł.) brany, pisany, dany i t. d. Te imiesłowy więc tworzą się od tematów bezokolicznika: wiedzie-ć, bra-ć i t. d. Gdy temat bezokolicznika kończy się na spółgłoskę, wtedy w imiesłowie biernym czasu przeszłego do tematu przybywa przyrostek -e- (przed twardem n wymieniający się na -o-) [...].
§ 49. Imiesłowy przeszłe bierne czasowników, utworzonych od rdzeni i tematów na -a-, -ě-: znany, wołany, kupowany, widziany < *viděnъ [...].
Imiesłów bierny przeszły. [...]
§ 583. Tworzy się w języku polskim tak samo, jak w innych słowiańskich, od jednych czasowników z dawnym suf. -to, od innych z -no po samogłosce tematowej lub z -eno po spółgłosce.