Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imiesłów przeszły
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: imiesłowy przeszłe, jimiesłów przeszły, przeszły
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

Ant/1788, s. 45

Imiesłów przeszły [słowa posiłkowego To have mieć] Having had miawszy.

Ant/1788, s. 48

Imiesłów przeszły [słowa foremnégo to love kochać] Having loved ukochawszy

Szum/1809, s. 112-113

IMIESŁOWY (PARTICIPIA).

Czynny (Activium).

znający, a, e [...].

[Imiesłów] Przeszły (praeteritum).

znawszy.

Szum/1809, s. 117 Definicja

[Imiesłów] Przeszły formuje się zawsze z trzeciej osoby l.p. czasu przeszłego, trybu oznajm. a to tym sposobem: Jeżeli po ł stoi samogłoska, w tedy zamienia się ł na wszy, np. znał, znawszy; mówił, mówiwszy; a jeżeli zaś przed ł stoi spółgłoska, wtedy ł się zostaje i dodaje się do niego szy, np. darł, darłszy; przyszedł, przyszedłszy.

Szum/1809, s. 142

O Imiesłowach (Participia). [...]

B. Imiesłowy są czworakie: 1) Czynny, np. znający, a, e, 2) Bierny, np. znany, a, e. 3) Teraźniejszy, np. znając. 4) [imiesłów] Przeszły, np. znawszy.

Gddk/1816, s. [218]

[Participium] Praeteritum. [Imiesłow] Przeszły.

Łaz/1861, s. 173

Imiesłów przeszły: Zostawszy zhańbionym, wyniósł się czem prędzéj.

Trz/1865, s. 41

Że zaś wciśnięcie się jego i do innych form konjugacyjnych nowszéj jest daty, dowodzi tego język starosłowieński, w którym aoryst pojedyńczy (mocny) i wszystkie imiesłowy przeszłe (prócz w źródłosłowach na spółgłoskę zakończonych) bez tego przyrostka się tworzą, n. p. ugas-ù (ugasłem), istop-ù (utonąwszy) [...].

Malin/1869, s. 527 (527-528)

[…] Końcówka ł, dodana do temátu słównego urábiá jimiesłów przeszły, który prof. Mikłosicz nazywá jimiesłowem przeszłym Ilgim, odróżniając go tym sposobem od jimiesłowu zaprzeszłego, który nazywá jimiesłowem przeszłym Iym […].

Malin/1869, s. 547

Starosłowiański aoryst zastępujemy w naszym języku pospolicie formą omówną czasu przeszłego dokonanego, starosłowiański zaś niedokonany formą omówną czasu przeszłego niedokonanego lub częstotliwego, które się składają z jimiesłowu przeszłego i s czasu teraźniejszego słowa posiłkowego być.

Król/1907, s. 34

Przyrostek by pisze się razem na końcu spójników i trybu warunkowego po imiesłowie przeszłym na ł, ła, ło lub na końcu innego wyrazu w tym zdaniu przed orzeczeniem warunkowym: aby, ażeby, gdyby, wiedziałbyś, jużbym zrobił, mybyśmy chcieli itp.

Kr/1917, s. 169

Imiesłów przeszły. Słowa, posiadające w pierwiastku samogłoskę -e-, np. nieś-, wieź-, plet- itp., w imiesłowie przeszłym czynnym zmieniają ją na -o- przed następującą spółgłoską przedniojęzykową twardą: niosła, wiozła, plotła [...].

Nitsch/1923, s. 463

Grupa 3.: mrę mřeć, wykazuje na pd.-zachodnim Śląsku formy imiesłowów przeszłych od tematu bezokolicznika, jak w języku czeskim [...].

Nitsch/1923, s. 463

Grupa 3.: mrę mřeć, wykazuje na pd.-zachodnim Śląsku formy imiesłowów przeszłych od tematu bezokolicznika, jak w języku czeskim.

Łoś III/1927, s. 287

§ 590. Wcześnie jednak suf. -no z czasu teraźniejszego w różnych językach słowiańskich przenoszono do imiesłowu przeszłego, a czyniono to w różny sposób [...].

Dor/1958–1969, t. III, s. 170 Definicja

Imiesłów m IV, D. -łowu, C. -wowi, Ms. -owie «forma gramatyczna, urobiona od czasownika, używana w funkcjach przymiotnikowych lub przysłówkowych»: [...] ∆ Imiesłów przeszły «forma czasownikowa oznaczająca czynność przeszłą; występuje jako składnik samodzielny form złożonych oraz jako podsuwa form osobowych czasownika w czasie przeszłym np. czytał, pisał». [...] // L.

Powiązane terminy