terminów gramatycznych online
znaczenie bierne
Język: polski
Cytaty
Imiesłów czasu przeszłégo w słowach foremnych kończących się na ed lub d, lub miasto d na t. [...] Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having: w biérnym beeing, który osobliwie w wierszach ostatni prawie, a czasem i w prozie opuszcza się. n.p. Some few by temp'rance taught aproaching slow. To distant fate by easy journeys go. Mało jest tych, którzy przez wstrzemięźliwość z lekka się zbliżając, idą powolnym krokiem ku odległemu przeznaczeniu.
Czas zeszły dokonany znaczenia biernego ma cechy następujące.
O słowach biernych.
Czy są w polskim języku słowa bierne, i jak się czasują?
A. Prawdziwych słów biernych, żeby jednym wyrazem, jak w łacińskim języku, czynność w bierném znaczeniu wyrażały, nie ma w polskim języku.
Imiesłów czasu przeszłego [...] 3. Jest zarazem przymiotnikiem mającym znaczenie bierne.
Ponieważ formę bierną wyrażamy także zaimkiem zwrotnym się, przeto odróżnić należy czasowniki zwrotnie użyte w znaczeniu czynném od zwrotnie użytych w znaczeniu bierném; pierwsze bowiem zamieniają się na imiesłów czynny, drugie zaś na imiesłów bierny, np. Nauki są to słodkie owoce, które się nie dają zebrać = nie dające się zebrać bez pracy i znoju [...].
§. 751. Na koniec należy tu jeszcze zastanowić się nad użyciem czasowników polskich w znaczeniu bierném.
Pomiędzy wszystkimi czasownikami same tylko słowa przechodnie mają tę własność, że albo z téj strony wyrażają czynność, jak takowa z podmiotu wynika i przechodzi na biernik, albo też wyrażają ją z przeciwnéj strony, t. j. jak biernik (i w ogóle przedmiot) tę czynność na siebie spływającą bierze i znosi; Bóg stworzył świat. — Świat został stworzony przez Boga.
[...] Jimiesłów bierny bez pojimka s końcówką rodzaju nijakiego o jest w dzisiejszéj polszczyznie jedyną formą tak zwanego w łacinie słowa składającego (verbum deponens), to jest pozbywającego się znaczeniá biernego i przybierającego znaczenie czynne słowa nieosobistego na wzór łacińskich jimiesłowów [...].
[…] Zygmuntowscy pisarze zapewne dlá odróżnienia znaczeniá czynnego tego jimiesłowu nieosobistego od znaczeniá biernego, jakieby mógł miéć w orzeczeniu odnoszącym się do podmiotu liczby pojedyńczéj rodzaju nijakiego […].
Przy odmianie czasowników rozróżniamy: 1. znaczenie czynne i bierne, np. kocham, jestem kochany - biłem, byłem bity 2. postać rzeczowną i przymiotną każdego czasownika, np. kochać, kochany-a-e; bić. bity-a-e.
Stanęły tamte stare imiesłowy stanowczo po stronie przeciwnéj funkcyi i ustaliły się ponownie w bierném swojém znaczeniu.