terminów gramatycznych online
przestawka głosek, spółgłosek
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Głosownia: Mał/1863, Mał/1879, PolTerm/1921, Król/1922
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Projekt terminologii: KarłT/1885
- Słowniczek: Gaert/1927
Przestawka (metateza) polega na przedstawieniu kolejności fonemów. [...].
Cytaty
Są na koniec zetknięcia się ze sobą spółgłosek, w których dwa brzmienia szczególniéj się nie znoszą wzajemnie; zachodząca przeto w takich razach trudność pomiędzy niemi kończy się albo na tem, że [...] dla zgody zamieniają swoje miejsce (przestawka).
Są na koniec oprócz tego i inne jeszcze takie zetknięcia się ze sobą spółgłosek, w których dwa brzmienia szczególniéj się nie znoszą wzajemnie; [...]; albo dla zgody zamieniają swoje miejsca nawzajem (przestawka).
§. 91. Przestawka spółgłosek ze sobą niezgodnych zdarza się także, ale przykłady takie w języku naszym w ogóle nie zdają się liczne; należą tu np. lśni i ślni się.
Metathese Przestawka.
Przestawka Metathese.
Zmiany głoskowe. Zmiany żywe i historyczne. Wymiany głoskowe (oboczności). Głoski oboczne. Głoska podstawowa i oboczna. Upodobnienie głoskowe (do przedniej głoski czyli wsteczne, do następnej głoski czyli postępowe, pod względem artykulacji krtani, pod względem miejsca artykulacji w jamie ustnej, pod względem stopnia rozwarcia narządów mowy). Stosunek chronologiczny zmian głoskowych. Wzdłużenie (samogłoski podstawowej). Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Iloczas. Samogłoski długie i krótkie. Dwugłoski. Półsamogłoski (mocne i słabe). Samogłoska e ruchome. Przestawka głosek.
Przestawka głosek (metateza). Porównywając niektóre wyrazy polskie z odpowiednimi obcemi tego samego pochodzenia (staroind.) przekonamy się, że poszczególne głoski uległy przestawieniu. I tak: polskie brzeg, rosyjskie berreg, niem. Berg.
Zresztą w całej Polsce najczęstszy jest typ środa (ewent. śiroda), śrėbło, źrȯdło (w tym wyrazie też w dialektach niemazurzących ź), który tylko w północnej Małopolsce ulega przestawce [...].
c. przestawka (metateza): pchła <= płcha <=* błcha <= * blъcha
Przestawka, p. zmiany głoskowe C.
Zmiany głoskowe (historyczne) [...]. C. Metatezy, ★przestawki, np. tkóry zam. który.
Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Głosownia: [...], oboczność, głoska podstawowa, oboczna, zmiana głoskowa żywa, historyczna; wzdłużenie, stwardnienie, zmiękczenie, przestawka, upodobnienie wsteczne, postępowe, zgłoska otwarta, zamknięta [...].