Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

fleksja odmiana
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: fleksya, fleksyja
Język: polski
Geneza: łac. flexio 'zginanie, zmienianie'
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 155 Definicja współczesna

Fleksja. 1. System opozycji słów lub form wyrazowych zaliczanych do jednego leksemu. 2. Dział gramatyki opisujący te opozycje i, co za tym idzie, regularności w konstrukcji leksemów ze zbudowanych podobnie słów.

Cytaty

Malin/1869, s. 184

,,Odróżniámy prawa, według których odmieniają się samogłoski celem słowotwórstwa i fleksyji bez zewnętrznego powodu, przez wpływ poprzedzających lub nástępnych głosek, od tych przemián, które zachodzą przy zetknięciu się pewnych głosek. Przemiany piérwszego rodzaju nazywámy stopniowaniem samogłosek i osłabieniem samogłosek [...]".

Jes/1886, s. 76

Odmiany (fleksya). 18. Odmiana rzeczowników.

Kr/1897, s. 43 Definicja

Fleksja czyli odmiana imion i słów należy do zasadniczych właściwości języków indoeuropejskich.

Kras/1897, s. 168

[…] Środki formalne języka są dwojakie: fleksja (tj. deklinacja i koniugacja) i osobne słówka formalne.

Kras/1897, s. 168

Fleksji podlegają imiona i czasowniki. Co się tyczy przysłówków okolicznościowych, to takowe były pierwotnie jakim przypadkiem imienia, z przyimkiem lub bez przyimka; wyrażając zaś zawsze ten sam stosunek, unieruchomiły się w jednej stałej formie i dalszym odmianom nie podlegają.

SW/1900-1927, s. 622

Odmiana, y, lm. y [...] 4. gram. zmienianie zakończeń wyrazów, przypadkowanie, deklinacja a. konjugacja, fleksja: Odmiana przez przypadki, liczby, rodzaje, osoby, czasy. O. przez stopnie = stopniowanie.

SW/1900-1927, s. 624

Odmiennia, i, lm. e gram. p. Fleksja.

SW/1900-1927, s. 753 Definicja

Fleksja, i, lm. e gram. 1. właściwość pewnych języków odmieniani zakończeń ich wyrazów. 2. zasób form deklinacyjnych i koniugacyjnych. 3. część gramatyki o odmianach wyrazów obejmująca wykład deklinacji i koniugacji in. o d m i e n n i a. <Łć. flexio>

Kr/1917, s. 94

Ze wszystkiemi końcówkami obznajmi nas nauka fleksji, a mianowicie: deklinacja zapozna nas z końcówkami imion, a konjugacja z końcówkami słów.

ŁośFl/1923, s. 247

Wyłożenie fleksji przedstawia się tu jako skrót bardzo zwięzły, zawierający rzeczy tylko najważniejsze.

Łoś II/1925, s. 192

§ 390. Baudouin de Courtenay wykład wstępny w Uniwersytecie petersburskim z r. 1900 [...] poświęcił rozważaniom nad mieszanym charakterem wszystkich języków. Stwierdza on tam, że niema czystego t. j. nie dotkniętego obcemi wpływami języka na świecie, a naleciałości obce upatruje nietylko w zasobie słownikowym, ale i w zakresie wszystkich innych objawów językowych, fonetyce, fleksji, składni.

Łoś III/1927, s. 218 Definicja

Bądź co bądź jednak istotną formą czasownikową jest ta, która różni się zasadniczemi cechami od formy imiennej lub zaimkowej, a mianowicie tem, że ma swą własną fleksję, odmieniając się według osób, czasów, trybów, stron, a przeto najracjonalniej podział na konjugacje przeprowadzić według form czasu teraźniejszego trybu oznajmującego strony czynnej.

Dor/1958–1969, t. II, s. 910 Definicja

Fleksja ż I blm jęz: a) «odmiana wyrazów, zespół form służących do oznaczania stosunków między wyrazami w zdaniu (właściwość przede wszystkim języków indoeuropejskich)»: Fleksja polska widziana w perspektywie historycznej kilku wieków swego zaświadczonego na piśmie istnienia tworzy obraz bardzo licznych i długo, całe stulecia trwających wahań i oboczności form, których końcowym wynikiem jest stabilizowanie się jednych form, a odpadanie innych. DOR. Gram. I, 283. Ze sfery składni przechodzimy do sfery stylu. I tu już Boy święci prawdziwe triumfy, które każą zapomnieć o jego uchybieniach przeciwko fonetyce i fleksji staropolskiej. BOROWY Studia 150. [...] // SW. <łc. flexio = zginanie, zmienianie>.

Kor/1961, s. 72

Niektóre z przytoczonych terminów znaleźć można i u A. A. Kryńskiego [...].

Flexio — fleksyja: modus infinitivus — bezokolicznik.

Powiązane terminy