terminów gramatycznych online
odmiana przymiotnikowa
Odmiana przymiotnikowa, w której końcówki są wykładnikami kategorii przypadka, liczby i rodzaju, obejmuje przymiotniki (w szerokim rozumieniu terminu). [EJP1991, 53]
Cytaty
Właściwością jest wydoskonalonego języka, aby się cechy odmian przymiotnikowych różniły od cech odmian rzeczownikowych. W wyrobionéj tedy polszczyźnie ustnéj, tudzież w piśmiennéj osobliwie z czasów dla literatury złotych, odmiana Przymiotników, pierwotnie równa odmianie Rzeczowników, tak się już udzielnie wykształcała, iż tylko w Narzędniku i Miejscowniku licz. poj. cecha rzeczownikowa -em dochowuje się z uszczerbkiém zalet językowych.
[...] In, yn, ów służą do tworzenia przymiotników szczegółowych tj. oznaczają należenie do pojedyńczéj osoby; narostek in, yn, dodaje się do imion żeńskich i męskich zakończonych na: a, i, y, (ostatnie mają znaczenie rzeczownikowe a odmianę przymiotnikową) [...].
Przymiotniki mają swoję własną, całkiem odrębną odmianę, niepodobną zgoła do odmian rzeczownikowych, i tak: dobry, a, e, ma w przypadku II-gim dobr-ego, dobr-ej, dobr-ego, — w przyp. III-cim dobr-emu, dobr-ej, dobr-emu... itd. Zowiemy ją też przeto odmianą przymiotnikową.
Z pomiędzy przypadków dzisiejszéj odmiany przymiotnikowéj zasługuje na uwagę przede wszystkiem Narzędnik i Miejscownik liczb. pojed. na rodz. męski i nijaki, tudzież Narzędnik liczby mnogiéj na rodzaj żeński i nijaki oraz na męski w rzeczownikach nieosobowych.
W dawnej polszczyźnie było też: sędzię, hrabię, margrabię, burgrabię; dzisiaj zamiast tych form używają się pospolicie w bierniku formy dopełniacza odmiany przymiotnikowej (zaimkowej): sędziego, hrabiego, margrabiego.
Nazwy miejscowości rodzaju nijakiego zakończone w mianowniku na -e, mają odmianę przymiotnikową, np. Jagodne, Jagodnego, Jagodnemu... Krasne, Zakopane...
W dalszej odmianie prócz acc. na -ą także gen. miał w stp. języku długie wzgl. pochylone -é, które spłynęło z -ej wzgl. -éj odmiany przymiotnikowej.