Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

germanizm

Hasło w cytatach: germanizmy, giermanizm
Język: polski

Cytaty

Nigdy go [przysłówka "nie"] zaś nie kładźmy po słowie np. ja widziałem nie, albowiem Germanizm ten jest komiczny w polskim języku, chociaż w niemieckim jest stosowny.

We wszystkich językach znajdują się wyrażenia i sposoby mówienia nie mające znaczenia dosłownego. Tłumaczone na obcy język słowo w słowo byłyby albo niezrozumiałe, albo nie wyrażałaby tego, co oznaczają w języku własnym. Takie własności języka francuskiego nazywają się gallicyzmami, języka niemieckiego giermanizmami [...].

Germanizm, u, lm. y, m. zwrot, lub wyrażenie właściwe mowie niemieckiéj; naśladowanie niemczyzny. Pisząc po polsku nie może uniknąć germanizmów, tak się przejął niemieckim językiem.

§. 749. Zdania, jak: widziałem żołnierza chodzić po rynku; słyszałem sławną Katalani śpiewać; tak to zawsze opowiadać słyszałem, itp. są germanizmem. Język polski (równie jak łaciński) używa tu zawsze imiesłowów: widziałem żołnierza chodzącego po rynku; słyszałem Katalani śpiewającą; tak to zawsze opowiadane słyszałem.

Jakkolwiekbądź jimiesłów preskođony od słowa nijakiego preskoðić, lubo opatrzonego przyjimkiem, jest rażącym giermanizmem […].

§. 749. Zdania, jak: Widziałem żołnierza chodzić po rynku; słyszałem sławną Katalani śpiewać; tak to zawsze opowiadać słyszałem, itp. są germanizmem.

Oetinger Józef "Niektóre ważniejsze właściwości polszczyzny, w porównaniu z mową niemiecką; tudzież kilka wskazówek dla uniknięcia germanizmów.

Klasa lepiéj: Gromada, Rzęd, Szereg, Wzór. (W każdym razie giermanizmem jest pisanie: A-klasa, I-klasa i t.d. Po polsku powinno się mówić: klasa A, klasa I i t.d.).

Naśladowanie obcej składni, niezgodnie ze składnią właściwą językowi, nazywa się barbaryzmem syntaktycznym. Z barbaryzmów napotykają się u nas germanizmy, rusycyzmy, galicyzmy, a dawniej latynizmy.

Giermanizm, u, blm. barbaryzm, giermańskiego, niemieckiego pochodzenia <Fr. germanisme>

Germanizm m IV, D. -u, Ms. -zmie 1. «wyraz przejęty z języka niemieckiego; zwrot, konstrukcja składniowa wzorowane na zwrocie niemieckim lub konstrukcji składniowej niemieckiej»: Trafiają się u Prusa i niepoprawne zwroty, i naleciałości obcych języków, zwłaszcza rusycyzmy i germanizmy. Twórcz. 7, 1954, s. 145. Germanizmy dostały się do języka prasłowiańskiego między II a IV wiekiem po Chr. przez kupców głównie, którzy oba języki znali. BRÜCK. Kult. I, 18. Co się zaś tyczy wyrażenia: oddać strzał, to [...] zwrot ten jest grubym i rażącym germanizmem. Szober Straż. 172. Wielkie trudności sprawiało też oczyszczenie języka technicznego, w szczególności rzemieślniczego, i germanizmów przez zastąpienie ich polskimi nowotworami. Jęz. Pol. 1938, s. 27. [...] // SWil.