terminów gramatycznych online
greczyzna
- Greczyzna, czy potrzebna, ażeby była miewaną w mowie i pisowni polskiej?: Oż/1883
- O Słowie: Malin/1869
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- O wywodni słow w polszczyźnie: Prz/1816
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Wstęp: Mał/1879
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
W następujących jednak terminach, koniecznie pisać trzeba y, nie i. Naprzod w pochodzących z Greczyzny.
Ktoż nie widzi, jak rożnie się pismuje i wymawia pierwiastkowe słowo Greckie Episkopos, znaczące Nadzorcę w świętorządztwie Cerkiewnem, czy to słowo od społjęzykich, czy od rożnojęzykich Ludow przyswojone zostało? Rzymianin stosownie do uorganienia swojej piersi wyraża to urzędnicze nazwisko przez Episcopus, Włoch je pisze i czyta po swojemu: Vescovo, Hiszpan: Obispo, Francuz: Evêque, Anglik: Bishop, Nemec: Bischof, Rossyjanin: Jepiskop, a Polak: Biskup choć te wszystkie mianowki poszły oczywiście z jednego źrodła Greczyzny.
Lubimy w słowach, z Łaciny lub z Grzeczyzny przyswojonych, przepolszczać przez RZ, np. Rzym (Roma) brzoskiew (brasica) Grzegorz (Gregorius) Olbrzym (obrimos) Chrześcianin (Christianus) Pielgrzym (Peregrinus) Krzystof (Christophorus) krzyż (crux) krzystał (crystallus) Przeor (Prior) trzy (tria).
Wyborne są u nas słowa jednozłogowe z Greczyzny i Łaciny, np. akt, as, chur, cyrk, czynsz, dom, fałsz, frukt, giest, glob, gust, klar, laur, mur, nerw, port, pakt, puls, punkt, rytm, sens, styl, text, tom, ton, tron, trakt i t. d.
[...] Aczkolwiek język nasz skłádá wyrazy s piérwiástków jimionowo-słównych, jednakże środka tego pomnożeniá swojich rzeczowników używá bardzo skromnie, rzádko i tylko zdaje się w koniecznéj potrzebie, a przynájmniéj dzieje się takowe skłádanie daleko rzádziéj i skromniéj niżeli w greczyznie i dzisiejszéj niemczyznie, w któréj nader ograniczoná jilość pogłosów stała się źródłem bogactwa językowego s powodu wielkiéj łatwości skłádaniá rzeczowników z dwu lub więcéj piérwiástków lub piérwotników ze sobą [...].
Sanskrycká zaś spójka a pojawiá się w greczyznie tylko w czasie przeszłym dokonanym i aoryście 1ym […].
Z pomiędzy tych 7 szczepowych języków były dla mnie przystępnymi tylko te 5: sanskryt, greczyzna, łacina i litewszczyzna obok języków słowiańskich.
Greczyzna, czy potrzebna, ażeby była miewaną w mowie i pisowni polskiej?