terminów gramatycznych online
genus activum o czasowniku
Język: łaciński
Cytaty
RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.
Activa quae sunt? Quae in o desinunt, et accepta r litera faciunt ex se passiva, ut lego, legor. Activa, ktore czyniącą abo cierpiąc[ą] rzecz znáczą.
Quid est Genus Activum? [Ktore słowko znáczy nieco czynić:] Activum est, 1. Quod definit in O. 2. Actionem significat. 3. regit post se accusativum personae, 4. et assumta litera R, format ex se Passivum primae personae [...].
Rodzáju słow wiele są? pięć. Ktore? spráwujące, cierpiące, oddzielne, pokłádájące i pospolite. Spráwujące ktore są?
Genera verborum quot sunt? quinque. Quae? Activa, Passiva, Neutra, Deponentia, et Communia. Activa quae sunt? [...]
Genera verborum quot sunt? Tria: activum, passivum et neutrum
Duo apud Polonos sunt genera verborum, activum scilicet et neutrum, nam passivum proprie non habent, sed illud circumloquuntur per verbum substantivum.
Genera verborum quot sunt? quique. Quae? Activa, Passiva, Neutra, Depontentia, et Communia. [...] Activa quae sunt? Quae in o desinunt, et accepta r litera faciunt ex se passiva, ut lego, legor.
Rodzáju słow wiele są? pięć. Ktore? Spráwujące/ Cierpiące/ Oddzielne/ Pokłádájące/ i Pospolite.[...] ktore są? Ktore w kończą się/ i wziąwszy literę czynią z siebie cierpiące/ jáko czytam/ jestem czytány.
Genera verborum sunt duo: Activum et Neutrum.
Gatunków Słów (Genera verborum) sześć: Czyniący (Activum), Cierpiący (Passivum), Odwrotny (Reciprocum), Wzajemny (Mutuum), Srzedni (Medium), Powszechny (Commune).
Genera in verbo sunt quinque; rodzajów w słowie jest pięć, activum, sprawujący, ùt moneo, jako napominam, passivum, cierpiący, ùt moneor, jako napominają mnie, neutrum, oddzielny, ùt sedeo, jako siedzę, deponens, pokładający, ùt loquor, jako mowię, revertor, wracam się, commune, pospolity, ùt moror, jako bawię się.
Słowa przechodnie (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:
a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną Stronę czynną (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.
SŁOWA PRZECHODNIE (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:
a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną STRONĘ CZYNNĄ (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.
A potém, jeżeli już koniecznie przyjąć mamy tę wyrzutnię i w Medium: to dlaczegóż i tutaj do kompensacyjnego przedłużenia owego a (w atai zamiast antai) tak jak w activum nie przyszło?
Activum, p. czasowniki II 4.
★Strona oznacza stosunek podmiotu do czynności: a) ★czynna (activum), b) ★bierna (passivum), c) ★zwrotna (reflexivum).