terminów gramatycznych online
genus activum o czasowniku
Język: łaciński
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Część II. O wykładaniu. § I. O znakach grammatycznych (wykaz terminów, łac. - pol.): Gott/1774
- De Etymologia: Mora/1592
- De PARTIBUS ORATIONIS: Malcz/1687
- De Pronomine: Men/1649
- De Verbo: DonCul/1560
- De verbo: Vol/1612
- Die Wortforschung (Etymologia) Słowá wykładająca náuká: Gut/1668
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- Eine kurz⸗gefaßte Grammatica (Krótka gramatyka): Mon/1722
- Etymologia: Rot/1616, Woy/1690, Mał/1879, Raph/1698
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- O Etymologii. §. I. O wyrazach grammatycznych (słowniczek łac.-pol., s.12-13): Gott/1787
- O słowie: Lub/1778
- O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544
- Verbum: Don/1649, Don/1795, Don/1595
Cytaty
RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.
Activa quae sunt? Quae in o desinunt, et accepta r litera faciunt ex se passiva, ut lego, legor. Activa, ktore czyniącą abo cierpiąc[ą] rzecz znáczą.
Quid est Genus Activum? [Ktore słowko znáczy nieco czynić:] Activum est, 1. Quod definit in O. 2. Actionem significat. 3. regit post se accusativum personae, 4. et assumta litera R, format ex se Passivum primae personae [...].
Rodzáju słow wiele są? pięć. Ktore? spráwujące, cierpiące, oddzielne, pokłádájące i pospolite. Spráwujące ktore są?
Genera verborum quot sunt? quinque. Quae? Activa, Passiva, Neutra, Deponentia, et Communia. Activa quae sunt? [...]
Genera verborum quot sunt? Tria: activum, passivum et neutrum
Wie viel seind aber Genera oder art der Polnischen Verborum? Drey. Nemlich/ Activum, Passivum, vnd Neutrum.
Duo apud Polonos sunt genera verborum, activum scilicet et neutrum, nam passivum proprie non habent, sed illud circumloquuntur per verbum substantivum.
Genera verborum quot sunt? quique. Quae? Activa, Passiva, Neutra, Depontentia, et Communia. [...] Activa quae sunt? Quae in o desinunt, et accepta r litera faciunt ex se passiva, ut lego, legor.
Rodzáju słow wiele są? pięć. Ktore? Spráwujące/ Cierpiące/ Oddzielne/ Pokłádájące/ i Pospolite.[...] ktore są? Ktore w kończą się/ i wziąwszy literę czynią z siebie cierpiące/ jáko czytam/ jestem czytány.
Das Geschlecht Rodzay (Genus.) Wie viel sind Geschlechter in den Polnischen Zeitwörtern? Nur zwey, nemlich das Wirckende (Genus Activum) und das Unbenahmte (Neutrum) denn das Leidende (Passivum) ist eigentlich bey den Polen nicht vorhanden sondern wird mit einem Selbständigen Zeitworte (Verbo Substantivo) umbschrieben [...].
Daß Geschlecht Rodzay. [GENUS.] Wie viel sind Geschlechter in den Polnischen Zeitwörtern? Nur Zwey/ nemlich daß Wirckende [Genus Activum] und das Unbenambte [Neutrum] denn daß leidende [Passivum] ist eigentlich bey den Pohlen nicht vorhanden / sondern wird mit einem Selbständigen Zeitworte [Verbo Substantivo] umbschrieben [...] als: Bywa chwalony oder Chwalą mię.
Wie viel sind Genera im Verbo? Drey: Activum, welches ein Thun bedeutet/ als Czytam/ ich lese. Passivum, welches mit dem Numero Plurali des Verbi Activi zierlich außgesprochen wird/ als: Czytają mię [...]. Neutrum ist/ welches gemeiniglich seine Endung auff ein ę hat/ selten auff ein m/ bißweilen wird es mit einer Beschreibung gebraucht/ mit dem zugethanen Pronomine, mi/ als: Zimno mi/ mich frieret/ Gorąco mi/ ich bin hitzig/ rc.
Genera verborum sunt duo: Activum et Neutrum.
Genera Verborum sind zwey: Activum und Neutrum.
Wie viel sind Genera Verborum? R. Drey: Activum, Neutrum und Passivum.
Genera verborum, Gatunki słow. activum, Działaiące.
Genera verborum, Rodzaie słow. activum, Działaiące. passivum, Cierpiące. neutrum, oboiętne.
Gatunków Słów (Genera verborum) sześć: Czyniący (Activum), Cierpiący (Passivum), Odwrotny (Reciprocum), Wzajemny (Mutuum), Srzedni (Medium), Powszechny (Commune).
Genera verborum gatunki słów. activum czynne. passivum bierne. neutrum niiakie.
Gatunków Słów w Niemieckim Języku rachuie się trzy. Gatunek czynny (Activum) Bierny (Passivum) y Niiaki (Neutrum).
Genera verborum, Rodzaie słow. activum, czynne. passivum, bierne. neutrum, niiakie.
Genera in verbo sunt quinque; rodzajów w słowie jest pięć, activum, sprawujący, ùt moneo, jako napominam, passivum, cierpiący, ùt moneor, jako napominają mnie, neutrum, oddzielny, ùt sedeo, jako siedzę, deponens, pokładający, ùt loquor, jako mowię, revertor, wracam się, commune, pospolity, ùt moror, jako bawię się.
Słowa przechodnie (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:
a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną Stronę czynną (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.
SŁOWA PRZECHODNIE (verba transitiva) odpowiadają obydwom pierwszym rodzajom czynności gramatycznéj. To jest:
a) W tych trybach, czasach i imiesłowach swoich, które razem stanowią w koniugacyi słowa, jego tak zwaną STRONĘ CZYNNĄ (Activum), wyrażają [...] czynność, która przechodzi z podmiotu na jakiś drugi przedmiot, położony na pytanie kogo? co? np. zabić, stworzyć, czynić.
A potém, jeżeli już koniecznie przyjąć mamy tę wyrzutnię i w Medium: to dlaczegóż i tutaj do kompensacyjnego przedłużenia owego a (w atai zamiast antai) tak jak w activum nie przyszło?
Słowem przechodnim (verbum transitivum), nazywa się takie słowo, które może być użyte zarówno po stronie biernej (passivum), jak po stronie czynnej (activum). Np. Nauczyciel chwali ucznia. — Uczeń jest chwalony od nauczyciela […].
Activum, p. czasowniki II 4.
★Strona oznacza stosunek podmiotu do czynności: a) ★czynna (activum), b) ★bierna (passivum), c) ★zwrotna (reflexivum).