terminów gramatycznych online
imperfekt
Język: polski
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863
- O etymologii: Mal/1700
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Cytaty
Czás dawno przeszły. Le temps plus-que-parfait. Skłáda sie z Imperfektá, to jest z przeszłego niedoskónałégo, i z supina [...]. j'avois eu.
Imperfekt sie tu ták formuje [...] náp. avertissois nápominałęm.
Imperfekt się tu tak formuje jak i w pierwszej Koniugacyi, to jest odmieniając ons na następujące syllaby tak:
- ois nap: avertiffois, napominałem [...].
Przykłady imperfektu przytaczam następujące: mołwiach pokój o tobie; - we słupie obłoka mołwiasze k nim.
Pewne światło na przyczyny znikania wyrazów i form językowych rzuca historja zaniku imperfektów i aorystów polskich. [...] Przede wszystkiem zaprzestano używać formy imperfektu od czasowników dokonanych i aorystu od czasowników niedokonanych, gdyż imperfekt jako czas niedokonany i aoryst jako czas, wyrażający czynność momentalnie dokonaną, nie harmonizował ze znaczeniem czasowników, inny aspekt przedstawiających.
Proces ten trwał od epoki przedhistorycznej do końca XIV w. (ostatnią formę aorystu spotykamy w zapisce sądowej z r. 1400; do Psałterza Puławskiego aorysty i imperfekty weszły z dawnego oryginału, wcześniejszego niż rękopis Florjański).
§ 594. Imperfekt w językach zachodnio-słowiańskich, a zwłaszcza stcz. i stp., od tematów na samogłoskę tworzył się przez przybranie w l. p. końcowego -χъ a dla 2 i 3 os. -še, np. *dělaχъ, *dělaše, *dělaše, 3 pl. *dělaχą [...].
Formy aorystu i imperfektu w języku polskim zachowały się tylko szczątkowo; stosunkowo najwięcej ich jest w Kazaniach świętokrzyskich, bo na 25 niewątpliwych aorystów i imperfektów, zachowanych do 1401 roku, znajdujemy aż 8 w tym małym fragmencie [...].
Czas zaprzeszły.
§ 604. W języku stp. zapewne wyrażał się tak, jak w stsł., tj. przez imiesłów na -łъ i aoryst lub imprf. słowa być, por. stsł. bě prišьlъ, běaχǫ prišьli (Gr. stsł. 134).