terminów gramatycznych online
copula łącznik
- Część czwarta. Rzecz o zdaniach: Such/1849
- Część trzecia prawideł gramatycznych, szykownia: Szum/1809
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Mownia: Morz/1857
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
- Składnia: Mał/1863, Kurh/1852, Mał/1879
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Z ilu części każda się choćby najmniejsza myśl składa? i jak się te części nazywają?
B. Części myśli nazywają się:
1.Głównik (Subjectum), wyraz najgłówniejszy w myśli będący; znajdujemy go na pytanie: Kto? np. Bóg [...].
4.Złącznik (Copula), jest to wyraz łączący Głównika z Opowiednikiem, np. Bóg jest odwiecznym; w tej myśli, Bóg jest Głównik, słowo jest, jest Złącznik, a odwieczny jest Opowiednik, bo opowiada, jakim jest Bóg,
Złącznik, copula.
Łącznik (copula) połącza domiot z podmiotem.
Trzy części zdania przedmiot, jego własność i łącznik zowią się po łacinie subjectum, attributum i copula; a zaś opowiednik nazywa się praedicatum. Nie należy przeto wyrazów attributum i praedicatum brać za jedno, licząc takie trzy części zdania subjectum, praedicatum i copula; bo praedicatum (opowiednik, objawnik, albo jako inni zowią orzeczenie, po rossyjsku сказуемое) jest częścią złożoną, zawierającą w sobie własność upatrywaną w przedmiocie (attributum, качество) i łącznik (copula, связка). Obacz Gram. Rossyjsk. Wostokowa, § 108 i 109.
Otóż wedle téj szkoły są niezbędnemi do całości zdania: Subjectum (na wyrazy polskie nie ma zgody) attributum i copula, a więc najmniéj trzy wyrazy, — które przecież godzi się w imaginacji tworzyć dla załatania braku rzeczywistego, — czyli inném słowem godzi się urojeniem fałszować mowę. W zdaniu np. człowiek jest śmiertelny, wyraz człowiek jest subiektem (podmiotem), wyraz śmiertelny attrybutem (przymiotem), a wyraz jest, znaczy kopulę inaczej łącznik.
Orzecznikiem zdania może być: 2. Orzecznikiem może być także rzeczownik, alboli też słowo wyrażające przymiot, to jest przymiotnik. a w tym razie używamy czasownika: jestem, jesteś, jest, itd. do połączenia orzecznika z podmiotem , dlatego tu ten czasownik złączką (copula) nazywamy [...].
§. 580. Orzeczeniem jest w zdaniu albo czasownik albo też imię (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, imiesłów, liczebnik), na koniec wyraz słowa bezokoliczny rzeczownie wzięty. Jeżeli wszakże orzeczeniem jest imię, natenczas dodaje się jeszcze do niego łącznik (copula). Łącznikiem w zdaniu jest słowo być. Pies szczeka. Rzeka płynie. Brat pisze. Bóg jest wszechmocny. Człowiek jest śmiertelny.
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...].
§. 573. ORZECZENIEM jest w zdaniu albo czasownik albo też imię (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, imiesłów, liczebnik, na koniec bezokolicznik rzeczownie wzięty). Jeżeli wszakże orzeczeniem jest imię, natenczas dodaje się jeszcze do niego ŁĄCZNIK (copula). Łącznikiem w zdaniu jest słowo być.
Polega zapewne na uogólnieniu postaci, która bądź to w sandhi bądź to w enklitycznej pozycji (copula) straciła palatalizację.
Copula, p. zdanie I.
I. Części zdania: A. ★Podmiot (subiectum) [...]. B. ★Orzeczenie (praedicatum) ★czasownikowe, np. (drzewo) rośnie lub ★imienne = ★łącznik (copula) + ★orzecznik, np. (drzewo) jest wysokie.