terminów gramatycznych online
dopełniacz przedmiotowy
Cytaty
W takich wyrażeniach, jak kara zbrodniarza; miłość prawdy; upominanie grzesznych; nadzieja wielkich korzyści [...], wyrażony jest za pomocą dopełniacza przedmiot, ku któremu rzeczowniki główne (kara, miłość, nadzieja) zmierzają. Ten rodzaj dopełniacza, naszemu i łacińskiemu językowi zarówno właściwy, nazywamy Dopełniaczem przedmiotowym (genitivus objectivus).
W takich wyrażeniach, jak kara zbrodniarza; miłość prawdy [...], wyrażony jest tym dopełniaczem przedmiot, na który się główne rzeczowniki (kara, miłość,[ ...]) ściągają. Ten rodzaj dopełniacza, naszemu i łacińskiemu językowi zarówno właściwy, nazywamy dopełniaczem przedmiotowym (genitivus objectivus).
Dopełniaczem określającym (genitivus attributivus) nazywamy drugi przypadek rzeczownika lub zaimka rzeczownego, dodany do rzeczownika innego jako określenia. Co do znaczenia rozróżniamy: dopełniacz ogółowy (całości i materii), d. dzierżawczy, d. podmiotowy, d. przedmiotowy, d. jakościowy (własnościowy), d. zawartości i d. wyjaśniający.
§ 79. Dopełniacz przedmiotowy (gen. objectivus) używa się tylko przy rzeczownikach słownych w szerszym znaczeniu (t. j. wszystkich, oznaczających czynność lub sprawcę), lecz pochodzących tylko od słów przechodnich, i oznacza przedmiot czynności, wyrażonej przez rzeczownik główny.
Dopełniacz przedmiotowy można często inaczej wyrazić za pomocą przyimków: ku, do, dla, względem z odpowiednim przypadkiem.
Dopełniacz, zależny od rzeczowników, oznaczających czynność lub stan, może wskazywać albo na przedmiot, będący sprawcą tej czynności lub stanu, albo na przedmiot, pozostający pod działaniem tej czynności lub stanu. W wyrażeniu, naprz. miłość brata, dopełniacz brata może oznaczać, że brat jest sprawcą stanu, wskazanego w wyrazie miłość (brat kocha) albo, że brat jest przedmiotem czyjejś miłości (brat jest kochany). W wypadku pierwszym mielibyśmy do czynienia z dopełniaczem podmiotowym, w wypadku drugim — z dopełniaczem przedmiotowym. [...] Dopełniacz przedmiotowy oznacza przedmiot, na który spływa czynność lub stan, wskazany w rzeczowniku nadrzędnym.