terminów gramatycznych online
prefiks
Język: polski
Geneza: łac. praefixus 'dodany przed'
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Główne przepisy: Łoś/1918
- Pisownia spółgłosek: Uchw.AU/1891
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wyrazy złożone: Uchw.AU/1891
Prefiks (przedrostek). Afiks zajmujący w wyrazie położenie przed rdzeniem, od którego może być ewentualnie oddzielony dowolnie długim szeregiem.
Cytaty
Prefiksy z, wz, wez piszą się: a) przed słabemi spółgłoskami przez z zbawić, zgoda, zdjąć, zzuć, zmiąć, znieść, wzbić się, wezbrać... i wyjątkowo przed s, sz, ś: zsypać, zszyć, zsinieć; b) przed mocnemi s: skrócić, spiąć, wspak, westchnąć i wyjątkowo przed c, ć, cz: scedzić, sczesać; (s przed ć przechodzi na ś: ściec, ścierka.
Przysłówki z prefiksami: co, jak, piszą się osobno: co rychlej, jak najlepiej ; razem zaś z sufiksami: to, że, kolwiek, bądź, kroć: jużto, jakto; tamże; ktokolwiek, jakbądź, ilekroć; nawet z dwoma sufiksami: tenżeto, ileźto; że i przy słowie razem: będęź, ale to osobno: jest to, był to.
Prefixy (zrostki) z, wz, wez piszą się: a) przed słabemi spółgłoskami przez z: zbawić, zgoda, zdjąć, zzuć, zmiąć, znieść, wzbić się, wezbrać... i wyjątkowo przed s, sz, ś: zsypać, zszyć, zsinieć.
Przysłówki z prefixami co, jak, piszą się osobno, co rychlej, jak najlepiej...
Przyimek z w roli prefiksu pisać wedle wymowy: z lub s, np. zbawić.
Złożenia z idę przedstawiają różne zjawiska godne uwagi. Przeważnie w skład ich wchodzi przeniesione z prefiksów * vmъ- * sъn- na inne.
Prefiks, p. wyrazy I B.
I. Części wyrazów: [...] B. Słowotwórcze: [...] b) formalne: [...]
2) ★przyrostki (afiksy, sufiksy) słowotwórcze, części wyrazów, urabiające pewne ich kategorje, np. nazwy osób działających, czasowniki dokonane i t. p.: ★przedrostek (prefiks) dodany przed pniem, np. wy-jechać, ★wrostek (infiks) dodany w środku pnia i ★przyrostek (sufiks), dodany po pniu, np. płot-ek. Przyrostki ★żywe (produktywne), tworzące jeszcze dzisiaj nowe wyrazy, np. — nie w rzeczownikach odsłownych, jak np. wita-nie i ★martwe (nieproduktywne), np. bi-twa.