terminów gramatycznych online
wyraz samodzielny
Język: polski
- Główne przepisy: Łoś/1918
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- Semantyka: PolTerm/1921
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Przy wyliczeniach też osobno: po pierwsze, po drugie (albo po wtóre co się też pisze powtóre, ponieważ liczebnik wtóry prawie zupełnie wyszedł z użycia jako wyraz samodzielny).
Wyrazy samodzielne i niesamodzielne.
Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.). 2. Wyrazy niesamodzielne zaś nie mają same przez się znaczenia wyraźnego (do, od, przez, gdyż itd.). 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)
Pojęcia stosunków rozwijają się na podłożu tych związków, jakie świadomość ustala między wyobrażeniami i pojęciami przedmiotów, właściwości, czynności i stanów, są więc wtórnemi składnikami myśli, a wyrazy, które je oznaczają, występują zawsze w łączności z wypowiedzianemi lub choćby tylko domyślnemi wyrazami, oznaczającemi wyobrażenia i pojęcia przedmiotów, właściwości, czynności lub stanów, nie posiadają wskutek tego samodzielności i nazywają się wyrazami niesamodzielnemi, nap. ale, i, od, pod, nad, z... W przeciwstawieniu do nich wszystkie inne wyrazy, nie wyłączając wykrzykników, noszą ogólną nazwę wyrazów samodzielnych , nap. człowiek, dom, las, białość, biały, bieleć, bieleje, ach! aj!.
Samodzielne, p. wyrazy II.
II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy):
A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale); 2) ★zaimek (pronomen); 3) ★czasownik (słowo, verbum); 4. ★przysłówek (adverbium); 5) ★wykrzyknik (interiectio).
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Semantyka: wyraz samodzielny, rzeczownik oderwany, jednostkowy, liczebnik oznaczony, ilościowy, główny, ułamkowy, porządkowy, zbiorowy, mnożny, wieloraki, nieoznaczony [...].