terminów gramatycznych online
równoważnik zdania
Język: polski
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o zdaniu: Szob/1923, Kl/1939
- Składnia: PolTerm/1921, Król/1922
- Słowniczek: Gaert/1927
Oznajmienie (równoważnik zdania). Jedna z dwóch obok zdania form wypowiedzenia. Oznajmienie różni się od zdania brakiem składnika uznanego za konstytutywny dla wyrażenia zdaniowego, czyli brakiem wyrażenia finitywnego.
Cytaty
Zdanie podrzędne i nadrzędne. Zdanie główne i zdanie poboczne. Zdanie podrzędne podmiotowe, orzecznikowe i określeniowe. Zdania określeniowe: przydawkowe, przedmiotowe i okolicznikowe. Zdania okolicznikowe: miejsca, czasu, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, skutku, warunku i przyzwolenia. Zdania podrzędne: niepołączone, spójnikowe i względne. Równoważnik zdania. Zdanie niezupełne.
Równoważnik zdania. Ojciec, nie chcąc narazić syna /który nie chciał narazić syna/, kazał mu jechać natychmiast. Woźnica, usadowiwszy się /gdy usadowił się/ na koźle, zaciął konie.
Wyrazy lub grupy wyrazów, które formalnie nie tworząc zdania, posiadają jednak treść jego, nazywają się równoważnikami zdania.
Równoważnikami zdań mogą być: 1) wykrzykniki, 2) wołacze, 3) wyrazy i wyrażenia syntaktyczne.
Równoważnik zdania, p. zdanie III.
III. Zdania ze względu na budowę: A. ★pojedyncze (proste): a) zupełne: 1) ★nierozwinięte, np. rzemieślnik pracuje. 2) ★rozwinięte, np. pilny rzemieślnik pracuje ciężko. b) ★niezupełne wskutek elipsy (= wyrzutni) członu. 1) ★bezpodmiotowe, np. grzmi. 2) ★równoważniki zdań, np. Pożar! Tak!.
To najmniejsze wypowiedzenie powiadamiające o naszych myślach, uczuciach i pragnieniach nazywa się zdaniem, względnie równoważnikiem zdania zależnie od tego, czy w wypowiedzeniu jest obecna osobowa forma czasownika, czy też jej nie ma.
W języku, a zwłaszcza w mowie potocznej, bardzo pospolitym środkiem wyrażenia sądu jest równoważnik zdania. Ma on to wspólnego ze zdaniem, że wyraża zrozumiałą dla słuchacza czy czytelnika całość; różni się od zdania brakiem orzeczenia zasadniczego wyrażonego osobową formą czasownika.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Składnia: [...], spójnikowe, względne, niepołączone, bezspójnikowe, równoważnik, zdanie niezupełne.