terminów gramatycznych online
zdanie zupełne
Język: polski
- Część I. O znamionach: Jak/1823
- Część III. O Składni: Mucz/1825
- Część V. O pisowni: Jak/1823
- Nauka o zdaniu: Szob/1923
- O składni w ogólności: DwBg/1813
- O zdaniu złożonym: Kras/1897
- Rozdział IV. O składni: Kop/1783
- Składnia: Kurh/1852, Kon/1920
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wstęp. O zdaniu w ogólności: Kras/1897
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Zdanié każdé, jest albo cząstkowé, np. gdyby Słońcé nié oświécało ziémi: albo zupełné, np. Słońcé oświécá ziémię. Zdanié znowu czątskowe, jest albo przednié, albo poboczné, czyli nawiasowé [...].
Zdanie jescze jest albo cząstkowé, np. gdyby słońcé nie oświécało ziémi; albo zupełné, np. słońcé oświeca ziémię.
Zupełné zdanié 99.
Do zupełności zdań niekoniecznie potrzeba żeby były złożone; równie mogą być i proste czyli niezłożone zupełnémi, byleby nie były częściami złożonych.
Zdanie zupełne albo skończone może być równie proste, jak złożone, rozwinięte jak nierozwinięte.
Zdania są albo pojedyńcze [...] albo cząstkowe, np. gdyby słońce nie oświécało ziemi; albo zupełne, np. słońce oświéca ziemię.
Zdanie zupełne, umieszczone pomiędzy wyrazami zdania głównego, lecz niespojone z niém za pośrednictwem jakiegokolwiek łączącego wyrazu, zowie się nawiasowém. Np. Co tobie nie miło, naucza rozum, nie czyń drugiemu.
Zdania zupełne być mogą albo odosobnione, albo tak powiązane, że przyczyniając się do wzajemnego wyjaśnienia, tworzą całość zwaną okresem [...]. Tak np. zdania „Dziś piękna pogoda. Pójdę na przechadzkę" mogą się połączyć następnym sposobem: „Gdy dziś tak piękna pogoda, przeto pójdę na przechadzkę" albo téż „pójdę na przechadzkę, bo piękna pogoda" i t. p.
Czasownik w wielu razach sam przez się tworzy zdanie zupełne, ponieważ w swej końcówce zawiera nie tylko łącznik, lecz również i pojęcie osoby, jako podmiotu czynności.
[…] Skrót tym się różni od zdania zupełnego, że zawiera wprawdzie treść zdania, ale nie ma jego formy, czyli że pozbawiony jest czasownika orzekającego, a oprócz tego także spójnika podrzędnego lub zaimka względnego. Skracają się zdania określające względne i zdania okolicznościowe (czasowe, przyczynowe, warunkowe, przyzwolone i sposobowe).
§ 135. Myśl, wypowiedziana słowami, zowie się zdaniem. Nauka o zdaniach nazywa się składnią. W każdem zdaniu zupełnem znajduje się podmiot i orzeczenie.
Zdania zupełne [...] zdania pojedyńcze nierozwinięte [...] zdania pojedyńcze rozwinięte [...] zdania złożone dwuczłonowe [...] zdania złożone wieloczłonowe.
III. Zdania ze względu na budowę: A. ★pojedyncze (proste): a) zupełne: 1) ★nierozwinięte, np. rzemieślnik pracuje. 2) ★rozwinięte, np. pilny rzemieślnik pracuje ciężko. b) ★niezupełne wskutek elipsy (= wyrzutni) członu. 1) ★bezpodmiotowe, np. grzmi. 2) ★równoważniki zdań, np. Pożar! Tak!.
Zupełne, p. zdanie III.