terminów gramatycznych online
czasownik niedokonany
Język: polski
- Conjugation of Regular Verbs: Morf/1884
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- O spółgłoskach. Wyszczególnienie przypadków [...], szczególniej czy "s" czy "z" (J. Mroziński): Rozp/1830
- O zdaniu złożonym: Kras/1897
- Składnia: Mał/1879
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, tom I (A-C): Dor/1958–1969
- The Doctrine of Forms: Morf/1884
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
Czasowniki niedokonane (imperfektywne) oznaczają akcję trwającą lub powtarzalną (zob. Aspekt).
Cytaty
Przyimków łącznych używamy niekiedy, aby utworzyć nowy wyraz, łączący w sobie znaczenie przyimka i znaczenie spojonego z nim słowa (dawać, rozdawać); niekiedy zaś, aby nadać słowu inne znaczenie (powiadać, spowiadać), albo téż, aby zmienić czasownik niedokonany na dokonany (truć, otruć).
Prócz odmian innym językom wspólnych mamy nadto różne zmiany tego samego głównego pomysłu, jest to niewynikłością prawić, że np. palić jest Czasownik niedokonany, a wypalić Czasownik dokonany; musimy tedy nadać nazwiska tym modyfikacjom jednego pomysłu, wyrażonego trzonem pal, a rzéc: palić jest Czasownik lica niedokonanego, a wypalić jest (ten sam) Czasownik lica dokonanego na tle jednotliwym.
Ze względu na trwanie stanu czynnego, przymiotnego lub spokojnego, dzielą się czasowniki na niedokonane (imperfectiva) i dokonane (perfectiva). Niedokonane są dwojakie: trwałe i częstotliwe, np. Właśnie teraz Śniadeckiego czytałem (czasownik trwało-niedokonany, bo nie wyraża, iż skończyłem czytać Śniadeckiego) [...].
W dzisiejszym zaś czasie przyszłym czasowników niedokonanych i w czasie zaprzeszłym , jak n. p. będę pisał, czytać będę; pisałem był, przeczytałem był, jest jeszcze zupełna odrębność części składowych.
§. 722. Trzeci rozkład wszystkich słów naszych (tak przechodnich jak i nijakich, tak osobowych jak i nieosobowych) dzieli je na czasowniki dokonane i na niedokonane; np. minąć a mijać, zdobyć a zdobywać.
Both active and neuter verbs may be either dokonane or niedokonane, perfect or imperfect.
The mark of the [first] conjugation is the second person singular present of the verbs niedokonane [...].
[…] Zdania określające względne skracają się wtedy, kiedy w nich zaimek względny postawiony jest w 1. przyp. (jako podmiot), i jeżeli orzeczeniem jest albo czasownik niedokonany lub bierny (dokonany lub niedokonany), albo też rzeczownik lub przymiotnik.
Czasowniki: siedział, czytał, uczył się, wypływa, wpada, uczyć się nie będziesz, omijać będą, wyrażają czynności zaczęte, lecz nieukończone jeszcze, trwające albo w teraźniejszości (wypływa, wpada), albo w przeszłości (siedział, czytał), albo w przyszłości [uczyć się (nie) będziesz, omijać będą].
Czasowniki, które wyrażają czynność zaczętą, lecz nieukończoną, trwającą jeszcze, nazywają się niedokonane.
§ 592. Co się tyczy znaczenia imiesłowu biernego, to ten, jako jedyny, który pozostał w stronie biernej, nie wyraża czasu w zakresie czasowników niedokonanych (mówiony — w chwili teraźniejszej, przeszłej lub przyszłej), w zakresie zaś dokonanych oznacza stan jakiś, który przynajmniej rozpoczął się w przeszłości, np. wezwany — 'ten, kogo ktoś wezwał’, posadzony — 'kogo ktoś posadził i teraz siedzi’.
Czasowniki (verbum, słowo), wyrazy oznaczające czynności lub stany: Z uwagi na znaczenie odróżniamy: I. Rodzaj (postać, sposób) czynności: A. z punktu widzenia jej zakresu (aspekt): 1. dokonany, perfektywny, np. zrobić; 2. niedokonany, imperfektywny, np. robić.
Czasownik niedokonany nazywa czynność nie skończoną.
Czasownik [...] Czasownik niedokonany «czasownik mający czas przyszły złożony oraz imiesłów współczesny».
Powiązane terminy
- czasownik chwilowy (rodzaj czasownika wielokrotnego)
- czasownik ciągły (rodzaj czasownika niedokonanego)
- czasownik ciągły (rodzaj czasownika wielokrotnego)
- czasownik częstotliwo-niedokonany
- czasownik częściowo-niedokonany
- czasownik jednostajny (rodzaj czasownika ciągłego)
- czasownik jednostajny (rodzaj czasownika ograniczonego czyli terminatywnego)
- czasownik niedokonany terminatywny
- czasownik ograniczony (rodzaj czasownika niedokonanego)
- czasownik ograniczony (rodzaj czasownika wielokrotnego)
- czasownik terminatywny
- czasownik trwało-niedokonany
- czasownik wielokrotny (rodzaj czasownika niedokonanego)
- czasownik wzmacniający się (rodzaj czasownika ciągłego)
- czasownik wzmacniający się (rodzaj czasownika ograniczonego - terminatywnego)