terminów gramatycznych online
łacina
Język: polski
- O Słowie: Malin/1869
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Oddział I. Język samskrytu: SkorM/1816
- Rozdział I. O wymawianiu łaciny na wzór polszczyzny: Kop/1778
- Słownik: Tr/1764
- Słownik, t. 2: H-M: SW/1900-1927
- Słownik, tom I. część II. (G-L): L/1807–1814
- Słownik, tom IV (L-Nić): Dor/1958–1969
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
- Wstęp: Mał/1879
Łaciński język (łacina). Należy do jęz. italskich. Do IV w. p.n.e. był to jęz. Lacjum (z ośrodkiem w Rzymie i Praeneste). Jako tzw. lingua latina wraz z rozwojem państwa rzym. rozpowszechnił się na cały Płw. Apeniński [...], a wraz z podbojami - niemal w całej zach. części imperium.
Cytaty
Wokale tak nazwane z łaciny, to jest przez się brzmiące, albo swoj własny głos mające są te sześć: a, e, i, o, u, y.
Łacina. 1) die Lateinische Sprache. [...]. 1) le latin, langage latin; expression latine; le latinisme; la latinité.
Kto umie dobrze wymawiáć Polszczyznę, potráfi łátwo wymawiáć i Łácinę, dla wielkiégo w obojgu podobieństwa ták co do Litér i Známion (z czégo dwojgá składa się nászá i łacińska mowá pisána) jáko co do réguł wymawiánia.
- w Polszczyźnie zawsze prawie przeciąga się trochę dłużej sylaba przedostatnia; w Łacinie zaś czasem się taż przedostatnia skraca.
ŁACINA, -y, ż., łaciński język, [...]. Z Łaciny mądry, a po Polsku głupi. Bratk. G 4 b.
Ludy Romańskie, ciągnące piersze zarodki swoich Językow z Łaciny, podobnie zmieniają brzmienie Społgłoski C , według jej położenia.
[...] dwa te dyalekta różnią się tak od siebie, iak Portugalski od Hiszpańskiego, których łacina iest matką.
[...] Jimiesłów bierny bez pojimka s końcówką rodzaju nijakiego o jest w dzisiejszéj polszczyznie jedyną formą tak zwanego w łacinie słowa składającego (verbum deponens), to jest pozbywającego się znaczeniá biernego i przybierającego znaczenie czynne słowa nieosobistego na wzór łacińskich jimiesłowów [...].
[…] Lecz w języku naszym, jak w językach giermańskich i romańskich, a nawet w łacinie i poniekąd w greczyznie, są formy składane z jimiesłowów lub trybów bezokolicznych i ze słowa posiłkowego, którym w giermańskich i romańskich językach jest słowo być [...].
Z pomiędzy tych 7 szczepowych języków były dla mnie przystępnymi tylko te 5: sanskryt, greczyzna, łacina i litewszczyzna obok języków słowiańskich.
- Łacina, y, blm. 1. język łaciński: Ł. klasyczna, średniowieczna.
Łacina ż IV, CMs. -inie, blm 1. «najważniejszy język italskiej rodziny języków indoeuropejskich, język starożytnych Rzymian; język łaciński»: Słowa uroczystej łaciny zrosiły serca spragnione otuchy niezrozumiałą rzewnością. NEW. Pam. 144. Otoczony gromadką młodych lekarzy, mówił coś do nich z godnością po łacinie. GARD. Trzech 123. Znała o tyle łacinę, że mogła była modlić się z książki łacińskiej i rozumieć w książkach polskich łacińskie sentencje. GOMUL. Mieszczka 55. Ja mam z łaciny czwórkę, a on piątkę. DYGAS. Robins. 48. Jak w całej Europie, tak i w Polsce łacina była językiem uczonych, mową urzędową, w szkołach, sądach i kościele powszechnie używaną. MECH. Wym. I, 117. Staram się tu w Lausanne o miejsce profesora łaciny. MICK. Listy II, 209. Sama tylko z Alwara nabyta łacina nie uczyni dobrego dla ojczyzny syna. Zab. X/2, 1774, s. 237. [...] // L. <łc. latina (lingua)>.