słowo początkowe

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Klecz/1767
• Kor/1961

Co tedy Theodoretus Qv. 61. in Gen: i S. Gerzegorz Nisseński Orat: 12. con: Eunom, o języku, ktorym przed Potopem mowiono, twierdzą, że wcale zginął, niektore tylko słowa początkowe zostawiwszy.

Po trzecie znak pierwiastkowych słow jest, gdy w nazwiskach dawnych z dwoch słow złożonych toż samo znaczą złączone, co i rozłączone. A tak w słowach, Władysław, Mrakomyr, Radogoft [...] Znaczą w wszelkim języku Słowianskim. Władnącego pokojem, Kraj pochmurny [...] Rozłączone też ponieważ toż samo znaczą, więc słowa te, Wład, Radost, Mrak [...] początkowe będą, to jest w pierwszej Słowiańskiej mowie, używane.

Do łatwego też nauczenia się języka Polskiego wiele dopomaga: że ma słow początkowych mało, (Radices) tych zaś, ktore od nich pochodzą, bardzo wiele, a przez małą odmianę, albo przydatek, co inszego znaczą.

A takich początkowych słow najdziesz wiele, od nich zaś pochodzących daleko więcej, jako to: mowię, odmawiam.

Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.

Terminologia [...].

Figura simplex — wyobrażenie proste, composita — dwojakie, złożone; thema — początkowe słowo, comparatio — przyrównywanie, przypodobanie (s. 354), gradus positivus — stopień pierwszy, prosty, comparativus — przyrównywający, superlativus — przewyższający, tempus (im)perfectum — czas (niemal) przeszły.

Posługiwał się nim [polskim słownictwem gramatycznym] już S. Kleczewski znający takie terminy, jak litera — litera [...]; radix — słowo pierwiastkowe, początkowe, numerus singularis — liczba szczególna, pluralis — wieloraka, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, accusativus — oskarżający.