Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik nieżywotny

Hasło w cytatach: rzeczowniki nieżywotne
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
  • O łagodzeniu języka (K. Brodziński): Rozp/1830
  • Wiadomości wstępne: Kr/1917
  • Zdanie sprawy Deputacyi: Rozp/1830

Cytaty

Rzeczowniki nieżywotne płci nie wyrażają, a jednak mają rodzaje.

Należy kończyć na ę nietylko rzeczowniki żywotne: cielę, dziecię, dziewczę, jagnię, lwię, książę, kurczę, prosię, zwierzę; ale i nieżywotne: brzemię, ciemię, dymię, imię, plemię, ramię, siemię, wymię, znamię.

§ 18. Już z tych przykładów widać, że rzeczownikami mogą być wyrazy o bardzo różnym znaczeniu, dla tego też w gramatyce, wśród samych rzeczowników, odróżniamy rzeczowniki osobowe od rzeczowych, żywotne od nieżywotnych, zmysłowe od umysłowych, własne od pospolitych, zbiorowe od jednostkowych.

Rzeczowniki żywotne oznaczają istoty żywe, poruszające się (człowiek, królik, pan, siostra, nauczyciel, uczeń, przekupka, lew, krokodyl); nieżywotne — są to nazwy wszelkich przedmiotów martwych, oraz pojęć, a także roślin, jednym słowem tego, co nie może przenosić się z miejsca na miejsce (dom, stodoła, klucz, stół, lipa, dąb, jabłoń, krzak, rola, miecz, pancerz, głód, wesele).

Wyrazy: dom, albo rzeka, lipa, tarcza są to rzeczowniki nieosobowe (rzeczowe), jednocześnie są to rzeczowniki nieżywotne, jednostkowe, oraz są imionami pospolitemi.

Końcówkę u w dopełniaczu mają: [...] rzeczowniki obce, nieżywotne: aktu, tomu, poematu, nerwu, rynku, placu...