terminów gramatycznych online
imię męskie
Język: polski
- Etymologia: SzyGram/1767
- Etymologia (Słoworód): Mał/1879
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863
- Nomen: Cell/1725
- O imieniu: Lub/1778
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- Rzeczowniki: Desz/1846
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Dlatego też Nomen [imię] względem Generis, rodzaju, jest rożne, miánowicie pięciorákie. Masculinum, męskie, hic, ten, Foemininum, Niewieście, haec, tá. Neutrum, ni te, ni owe, hoc, to. Commune, spolne, hic haec, ten tá. Omne, wszelákie, hic, haec, hoc, ten, tá, to.
Tak się staczają imiona męskie na sz, rz, ch, k, l, aj, ej, jako: Tomasz, [...] Andrzej.
Imię też męskie: Bonawentura jako nie szczere polskie słowo, lecz z Łacińskiego wzięte tu należy, deklinuje się jak para.
Powiększalne na ЩЕ. kończące się, od Męskich imion pochodzące: Столище, stolisko [...] częściej w trzecim używają się: Великое домище, wielkie domisko.
Rozdział, V. o Pochodzeniu (de derivatione) Dzierżących (possesivorum), Ojczystych (patriorum) i Ojcowskich (et Patronimicum) Imion, i Białogłowskich od Męskich.
Białogłowskie od Męskich pochodzące, po większej części kończą się na КА, ХА, ЦА, ША, НЯ; Пастухъ Pastuch, Пастушка [...] Князь Xiąże, Княгиня Xiężna.
Imiona [...] Męzkié, żeńskié i nijakié, np. Król, Królowa, królestwo.
Męzki rodzáj 6, tego rodzaju czyli męzkié Imiona 5.
W téj postaci miałyby zakończenie podobné z imionami męzkiemi np. rów, obrót, nawóz, dóm, głód i t. d.
§. 108. Męskiemi są wszystkie imiona męszczyzn [sic!], zwiérząt samców i takich istot, które sobie wystawiamy w postaci albo z przymiotami męszczyzn; np. rycerz, pan, wilk, pies, anioł, czart, wąż, smok, — sędzia, sknéra, niedołęga, sługa; — dalej imiona miesięcy, jak styczeń, luty, marzec itd.
[...] Pogłos s łączy się bezpośrednio z uciętemi na końcu jimionami chrzestnemi ku urábianiu w serdecznéj i poufałéj rozmowie jimion pieszczotliwych. Jeżeli pozostałá część kończy się na samogłoskę, wtedy pogłos s łączy się bezpośrednio s pozostałą częścią, jeżeli zaś pozostałá część kończy się na spółgłoskę, wtedy pogłos s łączy się s piérwotnikiem za pośrednictwem spójki u, przed którą zmiękczoná spółgłoska przemieniá się w twardą, i to prawidłowo służy tak dlá jimion męzkich jak i żeńskich [...].
Natomiast A◻ zapełnia tam sam jeden aż trzy deklinacye: Iszą, IIgą i Vtą. Dekl. IIga obejmuje A-tematowe męskie i nijakie imiona; Isza i razem z nią Vta obejmuje żeńskie (i wyjątkowo kilka do nich podobnych męskich).
Dziś prawie wszystkie rzeczowniki mają końcówkę -ami (pan-ami), która jest przejęta od rzeczowników żeńskich (głow-ami); w dawnej bowiem polszczyźnie narzędnik liczby mnogiej dla imion męskich miał dwa zakończenia -mi i -y (syn-mi oraz syny).