terminów gramatycznych online
rzeczownik zbiorowy
Rzeczowniki zbiorowe (collectiva) są to formacje odrzeczownikowe oznaczające zbiory przedmiotów nazwanych przez podstawę słowotwórczą, np. ptactwo 'zbiór ptaków'.
Cytaty
Rzeczownik [...] złożony, który się z kilku wyrazów składa: arcy-biskup, przedsięwzięcie. — zbiorowy, gdy jeden wyraz wielość oznacza; lud, ślachta, wojsko, las. — liczbowy, gdy wyraża ilość czego: jeden, pięć, dziewięć, tysiąc, piąty.
W Rozdziale III. między gatunkami Rzeczowników, jest tak nazwany mężczyński (c), nie-mniej kobiecy, samczy, samiczy, stanowy, zbiorowy, liczbowy, i t. d.
Biernik pierwiastkową postać dochowuje [...] w Rzeczownikach zbiorowych; np. naród, lud, gmina, tłum, dobytek, drób'.
Wyrazy księża, bracia uważane dawniéj za rzeczowniki zbiorowe liczby pojedyńczéj, biorą się teraz w znaczeniu liczby mnogiéj.
Rzeczowniki [...] zbiorowe są te, które przy zakończeniu liczby pojedynczéj obejmują wiele rzeczy osobnych jednego rodzaju, gatunku, stanu i t. d., np. lud, naród, gromada.
Daléj nauczá prof. Sztochel, że rzeczowniki zbiorowe mają biernik jak mianownik […].
[…] Są w języku naszym 3 rzeczowniki zbiorowe, to jest oznaczające w liczbie pojedynczéj wielość osób, a takimi są: slaɦta, braća i kśęƶá […].
[…] Rzeczownik zbiorowy paɳstvo łączym z liczbą mnogą tych jimion włásnych […].
Ze względu na znaczenie imienia rzeczownego dzielimy je na: [...] zbiorowe oznaczające ogólnie wiele osób lub rzeczy razem zebranych.
Samą pojedyńczą liczbę mają rzeczowniki: zbiorowe jak: rycerstwo, rodzeństwo, państwo, (pan i pani), duchowieństwo, szlachta.
Rzeczownik podług przedmiotu, jaki oznacza, może być: [...] Pojedyńczy, który oznacza rzecz pojedyńczo, osobno, samą jedną: ojciec, matka [...] Zbiorowy, który oznacza rzeczy lub osoby gromadnie, zbiorowo: rodzice, rodzeństwo, stryjostwo, wojsko.
W pisowni koniecznie się wymaga, zamieniając rzeczowniki męskie, żeńskie, i średnie na zbiorowe, nie kaleczyć składu rzeczowników tychże, gdzie z, dz, c, na końcu jest rzecz. zostaje niezmienną, osobliwie w następnych rzecz. Mąż, męża męz-stwo; męż-ny, a nie męsny męstwo i t. d.
Naród – szlachta – dziatwa – wojsko – stado – gromada – zboże – kwiecie [...].
Rzeczowniki powyższe oznaczają zbiór osób lub rzeczy; nazywają się przeto rzeczownikami zbiorowemi.
Rzeczowniki zbiorowe, oznaczające masę, lub przedmioty, w których odróżniamy części składowe; np. tłumu, gminu, ludu, narodu, orszaku, pułku, kraju, ogrodu...
u w końcówkach mają w II. przyp. l. p. r. m. rzeczowniki [...] umysłowe, nazwy pojęć oderwanych, jak np. umysłu, rozumu, talentu, przypadku, gniewu, żalu itp. oraz zbiorowe, oznaczające masę, lub przedmioty, w których odróżniamy części składowe: tłumu, gminu, ołowiu, dworu, boru, lasu, roku [...].
Żołnierz, szlachcic, grosz, brzoza oznaczają nazwę jednej tylko osoby lub rzeczy, są to więc rzeczowniki jednostkowe.
Rzeczowniki: wojsko, szlachta, zboże, naród, nabiał, bielizna, liście, nasienie i t. d. oznaczają zbiór rzeczy lub osób, dlatego nazywają się rzeczowniki zbiorowe.
Rzeczownik. Rzeczowniki zmysłowe i oderwane (umysłowe), rzeczowniki pospolite i własne, rzeczowniki zbiorowe i jednostkowe.
Rzeczowniki dzielą się na: zmysłowe: zwierzę, stół, woda..., oderwane: cnota, pilność..., pospolite: ławka, pióro, książka..., imiona własne: Wisła, Warszawa, Tatry..., zbiorowe: tłum, ludzkość, zboże..., jednostkowe: Bóg, syn, dom...
Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe) [...] e) ★jednostkowe, np. szlachcic i ★zbiorowe (collectiva), np. szlachta.
Zbiorowe, p. liczebniki; p. rzeczowniki.
Osobną gromadę wśród rzeczowników tworzą tzw. zbiorowe, które uwydatniają wielkość, mnogość, złożoność przedmiotu, np. młodzież to 'zbiór dziewcząt i chłopców', dziatwa - 'zbiór dzieci', państwo - to 'pan i pani' lub 'więcej panów i pań', kozactwo to 'wielość Kozaków'.