terminów gramatycznych online
sposób podtyp trybu warunkowego
Język: polski
Cytaty
Tryb idealny na różne podrzędne odcienie, Sposoby, które się jednak wyrażają zawsze przez jednę i tę samą formę, złączoną z przyrostkiem bym. Takich odcieni jest kilka.
W staropolskiém jeszcze się obie części składowe w jednę postać nie były zlały, a posiłkowy aoryst występywał w właściwéj sobie postaci: bych, by, by, bychwa, bysta, bysta, bychom (i bychmy), byście, bychą n. p. uśmierzył bych, poznał by, siedzieli bysta, sławili bychmy i t. d., co podziśdzień w innych sposobach tego trybu jak n. p. w życzącym, celowym i t. d. widać n. p. obyś pamiętał, byście widzieli i t. d.
Tryb warunkowy ma różne podrzędne odcienie, Sposoby, które się jednak wyrażają przez jednę i tę samę formę, złączoną z przyrostkiem bym
[…] Tryb warunkowy dzieli się na trzy główne odcienie (sposoby:) 1) Sposób warunkowy w ściślejszym znaczeniu (modus conditionalis) przedstawia czynność lub stan, wyrażony orzeczeniem, jako możebny w pewnych okolicznościach, tj. jako zależny od spełnienia pewnego warunku [...]. 2) Sposób możebności (modus potentialis) wyraża: a) przypuszczenie o możliwości czynności lub stanu, oznaczonego orzeczeniem, bezwzględnie, tj. niezależnie od jakiegokolwiek warunku. Ten sposób używa się najczęściej od słowa posiłkowego trybu móc, a w pytaniach, wyrażających zdziwienie, od słowa posiłkowego trybu mieć w połączeniu z bezokolicznikiem [...] b) Sposób możebności może również wyrażać sąd o rzeczywistości orzeczenia, wyrażony nie bezwzględnie, lecz z pewną ostrożnością, zwłaszcza od słów, oznaczających mniemać, sądzić itp., oraz rzeczywistą prośbę, żądanie itp., wyrażone skromnie [...] w 1. osobie [...]. 3) Sposób życzący (modus optativus) wyraża czynność lub stan pożądany dla osoby mówiącej, bez względu na to, czy życzenie może być urzeczywistnione, czy nie.