tryb idealny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mał/1863
• Malin/1869
• Kor/1961

Tryb idealny cz. przypuszczający (Conjunctivus, albo raczéj Modus Hypotheticus) wyraża w ogóle taki stósunek między podmiotem a przypisaną mu czynnością, że sferą téj czynności jest tylko sama możność, wyobraźnia, myśl, - ale nie rzeczywistość. Jeżeli mówię: gdybym był poetą, napisałbym poemat, to daję do rozumienia, że napisanie poematu, o ile ono mnie dotyczy, rzeczywiście miejsca nie ma, i że zależy od okoliczności, któréj rzeczywistość także jest zgoła niepewna. Gdyby bowiem była pewna, mie mówiłbym: gdybym był poetą, ale: jestem poetą - więc napiszę poemat.

Trybu Idealnego używamy zaś wtedy, jeżeli wypowiadamy o podmiocie coś takiego, w czego rzeczywistość albo nie wierzymy albo przynajmniéj o niéj powątpiewamy; — daléj jeżeli komuś rozkazujemy coś takiego, co nie wiemy, czy spełnioném zostanie, i chcemy to nasze niedowierzanie już przez sam sposób rozkazu wyrazić.

np. Wątpimy o tém, żeby czyżyk miał w klatce lepsze, niż w polu, wygody. — Siedziałbyś też spokojnie! Ani w łacinie ani w niemieckiém nie ma takiego trybu, któryby naszemu Idealnemu zupełnie był odpowiedni.