Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba wielka

Language: polski

Quotations

LICZBA[...] numerus pluralis wielga liczba ut magistri, numerale nomen aut verbum Słowo co znam<io>nuje liczbę RN (k. tyt.).

Das genus neutrum heisst oddzielny rodzaj; der Pluralis wielka liczba.

Liczby imion wiele są? Dwie. Ktore? Jedná, jáko ten mistrz. Wielka, jáko ci mistrzowie.

Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.

A w wielkiej liczb[ie]. Miánującym té osoby.

Et pluraliter, Nominativo hae species.

Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister. Pluralis ut hi magistri.

Liczby imion wiele są? Dwie. Które? Jedná/ jáko ten mistrz. Wielka/ jáko ci mistrzowie.

Oproc niektorych ktore w wielkiej liczbie Męskiego rodzáju, ná ci, się kończą [...].

Les, des, aux znáczą wielką liczbę.

Wielka liczbá jest, kiedy o wielu rzeczách się mowi, v. g. [...] les chambres, izby; o wielu izbách mowię.

Liczbá u Fráncuzów dwojáka [...]. Máła álbo pojedynkowa, to jest, gdy o jednym tylko mowá, zowią Singulier; wielka záś to jest gdy o wielu mowá, zowią Pluriel.

P. Wieloraka jest liczba? O. Dwojaka: mała i wielka; w liczbie małej mowi się o jednej rzeczy: w wielkiej o dwoch lub wielu [...] w małej liczbie: Każdy człowiek żyjący umiera; w wielkiej liczbie: Wszyscy ludzie żyjący umierają.

Przykład I. Mała liczba, wielka liczba Mian. Stanisław, Stanisławowie

Tak się deklinuje Prymas, tylko że w Mian: i Wzyw. w. l. mowi się Prymasi lub _Prymasowie-----.

P. Jak się wyrażają osoby w Werbach? O. Przez osoby Pronominow, to jest w małej liczbie Ja przez wszystkie rodzaje. [...] w wielkiej liczbie My przez wszystkie rodzaje.

O. Kładzie się w liczbie wielkiej, ponieważ dwa słowa liczby małej ważą za jedno liczby wielkiej, nap: Ojciec i Brat moj.

Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].

Flexio — nachylanie, infleksyja, declinatio — deklinacyja: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — białogłowski, neutrum — trzeci, numerus singularis — liczba mała (s. 158), pluralis — wielka (s. 160).

S'il y a deux Nominatifs, dont l'un est de nombre singulier, et l'autre de nombre plurier, le verbe concorde quelquefois avec l'un, quelquefois avec l'autre.

[...]

Jeżeli są dwa Nominativi, z ktorych jeden małej liczby, à drugi wielkiej, verbum czasem się z jednym, à czasem z drugim zgadza.

Liczba jest dwojaka: Pojedyncza, ktora jednę rzecz znaczy, jako Krol. I wielka, ktora wiele znaczy, jako Krolowie.

Liczba wielka. M. ci Stanisławowie.

Przestroga. II. [...] Mianujący, Oskarzający i Wzywający, lecz tylko w wielkiej liczbie, są sobie podobne.

L. W. M. oni, - one.

P. Co to jest słow Liczba, albo w słowach? (le Nombre) O. Jest sposob ktorym wymawiamy, albo jednę rzecz, albo wiele rzeczy razem. P. Wieloraka jest ta słow-Liczba? O. Dwojaka: Mała Liczba: (le Singulier) i Wielka Liczba (le pluriel), tamtej zażywamy, kiedy mowa o jednej tylko rzeczy; a tej kiedy mowa jest o wielu rzeczach.

Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.

Numeri nominum sunt duo, liczby imion są dwie, singularis, jedna albo mała, ut hic Dominus, jako ten Pan, pluralis, wielka, ut hi Domini, jako ci Panowie.

Niektóre słowa w Francuzkim języku tylko się mówią w Liczbie pojedynczej [...]. Niektóre zaś są, które się tylko mówią w Liczbie wielkiej, takie są: Ancêtres Przodkowie; entrailles wnętrzności [...].